hukukun bireyi mi yoksa toplumu mu koruduğu soru temelde hukuk felsefesi sorusudur.
modern hukuk anlayışında, hukukun koruma alanı birey ve toplum olarak ayrılamaz. çünkü temel amaç toplumsal adaleti sağlamaktır ve bunun yolu da bireylerin korunmasıyla sağlanabilir. basitçe anlatmak gerekirse, birey haklı olduğu bir konuda hukukun korunmasından yararlanamazsa, kendi hakkını kendisi almaya da hakkı olur ve böylece toplumsal adalet sekteye uğrar, toplumsal yaşam krize girer.
hakimin takdir yetkisi meselesi ise bu sorundan nispeten bağımsız, farklı hukuk sistemlerine ve farklı hukuk disiplinlerine göre değişkenlik gösteren bir sorundur. şöyle ki, anglo-amerikan hukuk sisteminde, bizim de içinde bulunduğumuz kıta avrupası hukuk sistemime göre yargıcın takdir yetkisi daha geniştir. bizim sistemimizde de farklı hukuk alanlarına göre hakimin takdir yetkisi sınırları değişir.
örneğin ceza hukukunda yasa ile suç olarak tanımlanmamış bir eylem sadece hakim takdiri ile suç olarak sayaılamaz. burada hakimin takdir yetkisi, eldeki delillere göre kişinin o suçu işleyip işlemediğine vicdanı ile karar vermesiyle sınırlıdır. (ceza süresinin kanunda belirtilen sınırlar içinde tayini gibi konular da dahil)
öte yandan özel hukuk alanında, örneğin bir ticaret uyuşmazlığında hakimin takdir yetkisi, hakkında yasal bir düzenleme yapılmamış hususlarda kendisi kural koyabileceği ölçüde genişler. bundan başka örf ve adet bu hukuk disiplininde yasalardan sonra kullanım olanağı bulur. ancak örf ve adetin hukuk normu olarak uygulanması konusunu hakimin taktir yetkisiyle karıştırmamak gerekir. çünkü bir normun örf ve adet olduğunu belirlemek bile bellirli ölçülere uyularak yapılan bir belirlemedir.
hukukun mantığa göre mi topluma göre mi hazırlandığı sorusu ise anlamsız bir sorudur. çünkü mantık yine toplumun genel kabullerine göre oluşur. öte yandan hukukun temel felsefik tartışmalarını merak edenler doğal hukuk okulu ve pozitif hukuk okulu akımlarını, bunları ayrıştıkları noktaları inceleyebilirler.
1 90 lik hobbit1 profili
-
hukuk bireyi mi korur toplumu mu