annesi ölen kuzuya ana yakma işlemi;
yörüklerin uyguladığı, anası ölen kuzunun başka bir koyuna evlat olarak tanıtılması durumudur.
kuzuya ana olacak koyun kendi ekseni etrafında 21-22 kez döndürülür. anasız kalmış kuzu üzerine koyunun sütü sağılarak kendi kokusunun sinmesi amaçlanır. sonrasında kuzu üzerine tuz dökülür ve koyun-kuzu kendi haline bırakılır. başı dönüp algıları bulanan koyun kuzuyu koklar, kuzu üzerinde kendi sütünün konusunu alır ve kuzu üzerindeki tuzu yalamaya başlar. kuzuyu kendinin doğurduğunu sanıp emzirmeye başlar ve sonrasında ana-evlat olarak hayatlarına devam ederler.
öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler
-
-
son zamanlarda recreational mathematics'e merak sardığım için, 'child prodigy' olarak da nitelendirilen srinivasa ramanujan ile birlikte matematiğin bu alanına -muhtemelen- en büyük katkıyı yapmış bir dehadan, john horton conway'dan bahsetmesem olmaz kanaatindeyim. kendisi, aynı zamanda mezunu olduğu university of cambridge matematik bölümünde ve de princeton university'de hocalık yapmış, john von neumann emeritus professor unvanına sahip bir süperstar. conway yıllarca sayılar teorisi, oyun teorisi ve kodlama teorisi üzerine uzun süre çalışmış ve bu kuramlarla ilgili hatırı sayılır sayıda makale yayınlamıştır.
princeton.edu'daki sayfası ve oldukça mütevazı cv'si için lütfen:
https://www.math.princeton.edu/people/john-conway
https://www.math.princeton.edu/…017-03/conwaycv.pdf
çalışmaları ve bulgularından bazıları:
i) en bilinen ve önde gelen çalışması, tabii ki: conway's game of life*.
"sıfır oyunculu, aslında deterministik ancak başlangıç koşullarındaki ufak değişikliklerin çok farklı sonuçlara yol açmasından ötürü kaos teorisinden de payını alan, bu anlamda bir nevi hayat simülasyonu olarak da gösterilen mükemmel bir oyun.
oyunun kuralları şöyle: sonsuz büyüklükteki iki boyutlu, matrix şeklindeki bir düzlemdeki kare şeklindeki hücreler için, 2'den az komşusu olan hücre yalnızlıktan ölür, 2 ya da 3 komşusu olan hücre yaşamaya devam eder, 3'ten fazla komşusu olan hücre kalabalık için kaybolarak ölür, 3 komşusu olan ölü hücre dirilir; herhangi bir andaki ölü ya da diri bütün hücrelerin kaderi aynı adımda belirlenir."
(bkz: öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler/#84705332)
oyun: http://web.mit.edu/…16/www/6170/gameoflife/gol.html
onlarca nefes kesen simülasyon: https://www.youtube.com/watch?v=c2vgicfqawe
deterministik: https://gfycat.com/dearfairazurevasesponge
stokastik: https://gfycat.com/…alouswarlikeblackrussianterrier
ii) conway dizisi: tamsayılar için soldan başlayarak ve sağa doğru giderek, denk gelinen sayıdan -sonda sayının kendisiyle birlikte- kaç adet yazıldığını içeren look and say sequence'in 3 ile başlayan versiyonuna conway dizisi adı verilir (oeis - a006715). aynı zamanda söz konusu bu sequence için -dejenere olarak nitelendirilen, başlangıç sayısı olarak 22 hariç- ardışık iki eleman orasındaki oran conway katsayısı olarak adlandırılır ve 1.303577269034... 'e eşit bu değer, katsayıları aşağıda verilen 71. dereceden polinomun tek pozitif reel köküdür:
0 = -6 + 3x - 6x^2 + 12x^3 -4x^4 + 7x^5 - 7x^6 + x^7 + 5x^9 - 2x^10 - 4x^11- 12x^12 + 2x^13 + 7x^14 + 12x^15 - 7x^16 - 10x^17 - 4x^18 + 3x^19 + 9x^20 - 7x^21- 8x^23 + 14x^24 - 3x^25 + 9x^26 + 2x^27 - 3x^28 - 10x^29 - 2x^30 - 6x^31 + x^32 + 10x^33 - 3x^34 + x^35 + 7x^36 - 7x^37 + 7x^38 - 12x^39 - 5x^40 + 8x^41 + 6x^42+ 10x^43 - 8x^44 - 8x^45 - 7x^46 - 3x^47 + 9x^48 + x^49 + 6x^50 + 6x^51 - 2x^52 - 3x^53 - 10x^54 - 2x^55 + 3x^56 + 5x^57 + 2x^58 - x^59 - x^60 - x^61 - x^62 - x^63 + x^64 + 2x^65 + 2x^66 - x^67 - 2x^68 - x^69 + x^71.
https://oeis.org/a137275
http://mathworld.wolfram.com/conwaysconstant.html
https://www.ams.org/…26-7/s1079-6762-97-00026-7.pdf
iii) doomsday argument. bir diğer ifadeyle: (bkz: bir tarihin hangi güne denk geldiğini bulmak)
john horton conway, her 400 senede tekrarlanan gregoryen takvim için gün/ay/yıl formatında verilen her tarihin hangi gününe denk geldiğinin zihinden bulunabileceği bir kural geliştirmiştir. söz konusu algoritmanın daha detaylı anlatımı için:
(bkz: bir tarihin hangi güne denk geldiğini bulmak/#56651265)
(bkz: öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler/#74340292)
iv) poligonal conway - coxeter friz düzeni çözümü.
en üst sıranın 1 - 1 - 1 - 1 - ... şeklinde ilerlediği, sonraki sıralardaki elemanların değerinin doğu * batı - güney * kuzey = 1 eşitliği kullanılarak hesaplandığı ve en alttaki sıranın yine 1 - 1 - 1 - 1 - ... biçiminde olduğu iki boyutlu matematiksel friz düzenleri için çözümün aynı zamanda çokgenler yardımıyla da hesaplanabileceğini gösteren bu yöntem için:
https://www.youtube.com/watch?v=0mxz-np-ray
https://pdfs.semanticscholar.org/…43f0f295ef7fa.pdf
https://arxiv.org/pdf/1412.1726.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/frieze_group
v) conway - paterson topolojik sprout oyunu.
oyun alanı üzerinde muhtelif yerlere yerleştirilmiş n sayıda nokta ile başlanan iki oyunculu bu oyunda amaç, noktaları, kendisini ya da bir diğerini kesmeyen doğrusal ya da eğri çizgilerle birleştirerek (bir noktada en fazla üç tane çizgi birleşebilir) ve de bir sonraki adımda çizginin üzerinde bir başka nokta işaretleyerek rakibi hamlesiz bırakmak. conway ve paterson bu oyunun maksimum 3n - 1 adımda biteceğini ve deterministik olduğunu (yani birinci oyuncunun ilk hamlesi sonrası hangi tarafın kazanacağının aslında belirlenebileceğini) göstermiştir:
https://www.youtube.com/watch?v=xkstgdn-4_m
http://library.msri.org/…3/files/131105-lemoine.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/sprouts_(game)
https://nrich.maths.org/2413
http://homepages.math.uic.edu/~kauffman/conway.pdf -
mustafa kemal'in içki, sigara veya hastalık yüzünden değil hatay yüzünden ölmesi...
okurken dinlenmesi tavsiye edilen şarkı
alıntı
yanlış okumadınız. bu bir şaka yahut edebi sanat değil. mustafa kemal hastalığı nedeniyle değil hatay uğruna ölmüştür. üstelik bunun olacağının da bilincindedir. onun en büyük hayali bir gün bu vatan uğruna ölmekti. nitekim öyle de oldu. tüm tavsiyeleri reddederek hastalığı boyunca normal insan gayretinin üzerinde gayret gösterdi. komadan çıktığı gün dahi çalışmalarını sürdürdü. kendisini bir an olsun düşünmedi vatanı için ölüme yürüdü ve asla tereddüt etmedi.
gelin, atatürk'ün son iki yılında neler yaptığına bakalım.
20 temmuz 1936: montrö sözleşmesi imzalanır ve lozan'da kabul ettirilemeyen hususlar batılı devletlere kabul ettirilir. mustafa kemal aynı gün kızı sabiha gökçen'e telgraf çeker: montrö bitti, sırada hatay sorunu var.
10 aralık 1936: atatürk, ankara palas’ta fransız büyükelçisi henri ponsot ile görüşür. türkiye'nin taleplerini bildirir.
16 ocak 1937: atatürk’ün, cenevre’de bulunan afet inan’a mektubu: “hatay üzüntüsüne, conker’in ölümü acısı karıştı; bu acının açtığı yaranın derinliğini tahmin edersin!”
22 ocak 1937: atatürk kurun (vakit) gazetesinde asım us imzasıyla hatay davasıyla ilgili olarak yazılar yazmaya başladı: “…acaba fransız devlet adamlarının bu işi böyle çıkmaza sokmaktan maksatları ne olabilir? …biz artık fransız devlet adamlarına hitap etmeye gerek görmüyoruz. bundan sonra fransızların kendi menfaatleri namına dostları ve müttefikleri olan devletlerin gerçeği yakından görerek durumun gereğine göre hareket etmelerini istiyoruz!”
23 ocak 1937: atatürk kurun (vakit) gazetesinde asım us imzasıyla hatay davasıyla ilgili olarak yazar: “zavallı fransa, bugün kendisine pek mütemayil bir dostunu daha kaybetmek üzeredir”
27 ocak 1937: atatürk kurun (vakit) gazetesinde asım us imzasıyla hatay davasıyla ilgili olarak yazar: “türkiye cumhuriyeti çok haklı olduğu hatay davasını ortaya atarken bunun bütün sonuçlarını düşünmemiş olduğunu kim iddia edebilir? dava uluslar arası olmuştur. davasında haklı olan türkiye’dir. artık dinlenilecek sözün kimin ağzından çıktığına çok dikkat etmelidir. türkün sözü, türkün haklı ve yerinde sözü türk’ün kendisidir. ona uymamak, onu tanımamak, onu hiçe saymak, buna cesaret gösterenlerin düşünmedikleri akıbetle karşılaşacaklarına asla şüphe etmemelidir” aynı gün cenevre’de milletler cemiyeti toplantısında hatay’ın bağımsızlığı kabul edilir.
13 haziran 1937: atatürk’ün, çiftliklerini hazineye bağışlaması nedeniyle millet ve meclis adına kendisine teşekkür telgrafı çeken başbakan ismet inönü’ye cevabı: “ söz konusu olan hediye, yüksek türk milletine benim asıl vermeği düşündüğüm hediye karşısında hiçbir kıymete sahip değildir. ben gerektiği zaman en büyük hediyem olmak üzere türk milletine canımı vereceğim!”
29 ekim 1937: atatürk, cumhuriyet balosu balosunda fransa büyükelçisi henri ponsot’yla sohbet etti: “…ben toprak büyütme dileklisi değilim; barış bozma alışkanlığım yoktur; ancak antlaşmaya dayanan hakkımızın isteyicisiyim. onu almasam edemem. büyük millet meclisi’nin kürsüsünden milletime söz verdim: hatay’ı alacağım! milletim benim dediğime inanır. sözümü yerine getiremezsem onun huzuruna çıkamam, yerimde kalamam. ben şimdiye kadar yenilmedim, yenilemem; yenilirsem bir dakika yaşayamam!”
30 kasım 1937: hatay'da bağımsızlık kutlamalarına fransız ordusu müdahale etti. aynı gün atatürk ulus gazetesi'ne konuştu. fransa'yı eleştirdi.
25 aralık 1937: atatürk düşmandan kurtuluşu etkinliği için gaziantep'e geldi. "eğer bir gün millet, vatan ve cumhuriyetin yüksek menfaatleri gerektirirse o çevre kahramanlarının geçmişte olduğundan daha yüksek kahramanlıklar göstermeğe hazır bulunduklarına da şüphem olmadığı bilinmelidir!"
22 ocak 1938: atatürk’ün, bazı şikâyetleri üzerine yalova’da prof. dr. nihat reşat belger tarafından muayene edildi. “siroz başlangıcı” teşhisi konuldu.
23 ocak 1938: bu kez istanbul'dan yalova’ya çağrılan prof. dr. neşet ömer irdelp atatürk'ü muayene etti.
2 şubat 1938: bursa'da onuruna verilen baloya katılan atatürk dünyaya "ayaktayım mesajı verdi." balonun sonunda meşhur zeybek oyununu oynadı.
7 şubat 1938: atatürk öksürük ve göğüs ağrısı nedeniyle gece prof. dr. nihat reşat belger tarafından muayenesi edildi. zatürre teşhisinin konuldu.
8 şubat 1938: atatürk, prof. dr. neşet ömer irdelp ve prof. dr. nihat reşat belger tarafından tekrar muayene edildi.
27 şubat 1938: atatürk akşamüzeri şiddetli bir burun kanaması geçirdi. gece balkanları ilgilendiren uluslararası bir toplantı vardı. gitmemek olmazdı. biraz geç kaldıysa da toplantıya katıldı. toplantı saatlerce sürdü.
28 şubat 1938: celal bayar toplantıdan sonra yabancı hekim getirilmesini önerdi. atatürk cevap olarak: “ortada hatay meselesi var; hastalığım dışarıda duyulursa fena olur. dr. neşet ömer’le konuş; bizim doktorlar bir muayene ve konsültasyon yapsınlar..” dedi.
6 mart 1938: atatürk’e, çankaya’da prof. dr. neşet ömer irdelp, prof. dr. akil muhtar özden, dr. hüsamettin kural, dr. ziya naki yaltırım ve dr. asım arar’dan oluşan bir hekim grubu tarafından muayene ve konsültasyon yapıldı.
15 mart 1938: ağrıların ve rahatsızlıkların şiddeti arttı. atatürk celal bayar'a "“çocuk, ne yapacaksan çabuk yap; ben hastayım!” dedi.
28 mart 1938: paris’ten davet edilen prof. dr. fissenger’in ankara’ya geldi ve atatürk'ü muayene etti. içki ve sigarayı bırakmasını, günde 12 saatten fazla yatarak dinlenmesini söyledi. ertesi gün raporunu sundu.
30 mart 1938: hatay meselesi düşünülerek atatürk'ün hastalığı konusunda resmi açıklama yapıldı. atatürk’ün sıhhatinde endişe verici bir durum olmadığı ilan edildi.
17 mayıs 1938: fransız basınında atatürk'ün sağlığının iyi olmadığı haberleri yer aldı.
19 mayıs 1938: yoğun ısrarlara rağmen atatürk dinlenmeyi bırakıp gençlik ve spor bayramı etkinlikleri için stadyuma gitti. saatlerce gösterileri izledi. aynı gün ani bir kararla trenle mersin'e geçti.
20 mayıs 1938: hatay konusunda göz dağı vermek isteyen mustafa kemal askerî birliklerin geçit törenini 45 dakika boyunca ayakta izledi.
21 mayıs 1938: tüm gün mersin'i ve viranşehir'i gezerek denetlemeler yaptı. yorgun düştü. ertesi gün mersin açıklarına geçerek deniz gezintisi yaptı.
24 mayıs 1938: iki günlük istirahatın ardından saat 13.00’de mersin’den hareketle tarsus’a geldi. burada bir saat dinlendikten sonra trenle adana'ya geçti. atatürk parkı önünde piyade ve topçu birliklerinin geçit törenini yine ayakta izledi. akşama doğru fenalaştı. ankara'ya döndü.
29 mayıs 1938: mustafa kemal tekrar fenalaştı. prof. dr. neşet ömer irdelp tarafından muayene edildi. karnının su topladığı tespit edildi.
1 haziran 1938: atatürk hastalığının belli olmaması ve hatay sorununa zarar vermemesi için savarona yatına geçti ve orada kalmaya başladı.
2 haziran 1938: başbakan celâl bayar, içişleri bakanı şükrü kaya, istanbul valisi muhittin üstündağ savarona'ya çağrıldı. basına "istanbul imar planı" için toplantı yapıldığı söylendi. fakat hatay konuşuldu.
8 haziran 1938: prof. dr. fissenger’in çağrı üzerine ikinci defa türkiye'ye geldi. atatürk'ü muayene etti. günde 20 saat yatarak dinlenmesini ve kesinlikle çalışmaması gerektiğini söyledi.
14 haziran 1938: atatürk bu hastalık sebebiyle ölebileceğini hissetmeye başladı. öyle ki manevi kızı afet inan'a "tamamen iyileşme ümidi ve şansı kuvvetlidir." yazdı.
16 haziran 1938: atatürk savarona’ya başbakan celâl bayar, dışişleri bakanı tevfik rüştü aras, içişleri bakanı şükrü kaya ve maliye bakanı fuat ağralı’yı çağırdı. saatlerce çalıştılar.
17 haziran 1938: bir önceki gün yapılan çalışmalara devam edildi. atatürk prof. dr. fissenger’in tavsiyelerini dinlemiyor, günde 10 saatten fazla çalışıyor ve 9 fincan kahve ile iki paket sigara tüketiyordu.
20 haziran 1938: atatürk ve bakanlar yeniden savarona'da toplandı. toplantıya ek olarak mareşal fevzi çakmak da katıldı. çalışmalar kesintisiz 4,5 saat sürdü.
24 haziran 1938: atatürk savarona ile erdek'e geçti ve donanma komutanı amiral şükrü okan’la toplantı yaptı. bu toplantılarda hatay'a yapılacak askeri müdahaleler tartışılıyordu. aynı gece atatürk yüksek ateş nedeniyle fenalaştı. durumu hiç iyi değildi.
27 haziran 1938: atatürk celal bayar'ı savarona'ya çağırdı ve çalışmalara devam etti.
29 haziran 1938: atatürk ve bakanlar savarona'da yeniden toplandı. toplantının istanbul'un imarı konusunda yapıldığı açıklandı.
4 temmuz 1938: türk ordusu fransız hükümeti bilgisi dahilinde hatay'a girdi.
6 temmuz 1938: ordunun hatay'a girişi nedeniyle tüm yurtta gösteriler yapıldı. atatürk gösterilere katılamayacak kadar rahatsızdı.
9 temmuz 1938: atatürk ve bakanlar savarona'da üç saat süren toplantı yaptı.
10 temmuz 1938: atatürk yüksek ateş nedeniyle fenalık geçirdi. hastalığı zatürre şeklinde ilan edildi.
16 temmuz 1938: prof. dr. fissinger üçüncü defa istanbul'a geldi. mustafa kemal'e günde 22 saat boyunca yatakta kalmasını, sigara ve kahveyi kesinlikle tüketmemesini söyledi.
18 temmuz 1938: bir haftadır düşmeyen atatürk'ün ateşi, 36,5 seviyesine indi.
24 temmuz 1938: mustafa kemal celal bayar'la yeniden çalışmalara başladı.
26 temmuz 1938: mustafa kemal, fevzi çakmak ve celal bayar savarona'da toplantı yaptı.
30 temmuz 1938: mustafa kemal bir takım diplomatlarla gün boyu toplantı yaptı. akşam üzeri dış işleri bakanı ve başbakan celal bayar'la çalıştı.
31 temmuz 1938: viyana'dan davet edilen prof. dr. eppinger’in atatürk'ü muayene etti.
1 ağustos 1938: almanya’dan davet edilen prof. dr. bergmann atatürk'ü muayene etti. aynı akşam prof. dr. eppinger ve prof. dr. bergmann tarafından konsültasyon yaptı.
3 ağustos 1938: uyarılara rağmen atatürk çalışmaları sürdürdü. iç işleri bakanı şükrü kaya ile toplantı yaptı.
4 ağustos 1938: atatürk gün boyu çeşitli bakanlarla toplantı yaptı. aynı gece prof. dr. bergmann tarafından muayene edildi. sonraki iki gün boyunca muayeneler devam etti.
15 ağustos 1938: atatürk, dışişleri bakanı tevfik rüştü aras’la toplantı yaptı.
18 ağustos 1938: atatürk hatay'dan gelen ilerde hatay devlet başkanı olacaktayfur sökmen'le toplantı yaptı.
19 ağustos 1938: atatürk moskova büyükelçisi zekâi apaydın, varşova büyükelçisi ferit tek, tahran büyükelçisi enis akaygen, brüksel büyükelçisi cemal hüsnü taray, sofya büyükelçisi şevki berker, bağdat büyükelçisi tahir lütfi tokay ile toplantı yaptı. hatay'a askeri müdahale öncesi diplomatlar uyarıldı.
28 ağustos 1938: atatürk doğu bölgesindeki askeri manevraları tamamlayan fevzi çakmak'a telgraf çekti: "sizin ve tercüman olduğunuz aziz silâh arkadaşlarımın hakkımda gösterdikleri samimî ve asil duygular, o günlerdeki hatıralarımı canlandırdı, heyecanlarımı artırdı." ufukta harekat vardı.
29 ağustos 1938: dinlenmek olmazdı. atatürk celal bayar'la toplantı yaptı. italyan elçisi türk hükümetine güven mektubu sundu.
30 ağustos 1938: zafer bayramı kutlandı. atatürk rahatsızlığı nedeniyle dolmabahçe'den çıkamıyordu. gün boyu celal bayar'la birlikte çalıştı.
3 eylül 1938: hatay millet meclisi açıldı.
5 eylül 1938: atatürk vasiyetini yazdı. sona yaklaştığını hissediyordu.
6 eylül 1938: prof. dr. fissinger dördüncü defa türkiye'ye geldi ve atatürk'ü muayene etti. atatürk'ün durumu ciddiydi. çalışmaması gerekiyordu ama o dinlemiyordu. ertesi gün karnında toplanan su bir operasyonla alındı. operasyonun ardından "biraz olsun rahatladım." diyecek ve hatay meclis başkanı'na telgraf çekmeye gidecekti.
8 eylül 1938: atatürk ölüme meydan okurcasına cenevre toplantısı'na gidecek dışişleri bakanı tevfik rüştü aras’la çalıştı.
9 eylül 1938: atatürk hakkındaki hasta söylentileri yeniden alevlendi. atatürk paris büyükelçisi suat davaz'ı çağırdı ve toplantı yaptı.
10 eylül 1938: atatürk ısrarlara rağmen dolmabahçe sarayı’nda içişleri bakanı şükrü kaya ve budapeşte büyükelçisi behiç erkin’le çalıştı.
17 eylül 1938: atatürk celal bayar'la yeniden toplantı ve iki gün boyunca çalıştı. bayar'a "fazla vaktimiz yok, en fazla üç senemiz var. ne yapacaksak bu dar müddetin içine sıkıştırmaya bakmalıyız. bütçe filân düşünmeye gerek yoktur; memleketin bütün kuvvet kaynaklarını seferber ederek bu işleri yapmak lâzımdır." dedi.
21 eylül 1938: atatürk'ün karnı yeniden su topladı ve büyük sancılar çekmeye başladı. bu nedenle ikinci defa operasyonla karnından su alındı.
26 eylül 1938: atatürk ufak çaplı bir koma atlattı.
27 eylül 1938: komadan çıkan atatürk çalışmalara yeniden başladı. aynı gün müdavi ve müşavir hekimler tarafından muayene ve konsültasyon yapılması.
28 eylül 1938: atatürk, barbaros’u anma nedeniyle denizde düzenlenen ışık oyunlarını dolmabahçe sarayı’nın penceresinden izledi. bunun üzerine halk sarayın etrafına toplandı. geç vakitlere kadar fener alayı düzenlendi.
2 ekim 1938: atatürk cenevre'den dönen dış işleri bakanı tevfik rüştü aras'la toplantı yaptı.
3 ekim 1938: atatürk, dolmabahçe sarayı’nda başbakan celâl bayar ve atina
elçisi ruşen eşref ünaydın'la toplantı yaptı.
6 ekim 1938: atatürk yeniden fenalaştı. artık bu işin geri dönüşü olmadığını fark etmiş olacak ki, yazdığı vasiyeti istanbul altıncı noteri ismail kunter’e teslim etti ve ekledi: gerektiği zaman kanunî muamelesini yaparsınız!
7 ekim 1938: ok yaydan çıkmak üzereydi. mustafa kemal bu millete en büyük hediyesi olarak canını vermeye hazırdı. dolmabahçe sarayı’nda mareşal fevzi çakmak ve almanya’daki askerî manevralardan dönen 2. ordu müfettişi orgeneral izzettin çalışlar ile toplantı yaptı.
8 ekim 1938: atatürk yakın dostu kılıç ali'yi saraya çağırdı ve uzunca görüştü.
9 ekim 1938: atatürk celal bayar'la toplantı yaptı. kız kardeşi makbule ve kızları afet ile sabiha'yı yanına çağırdı.
10 ekim 1938: atatürk, başbakan celâl bayar, londra büyükelçisi fethi okyar, ve eski dostu salih bozok’la görüştü.
12 ekim 1938: atatürk, üç gün boyunca dışişleri bakanı tevfik rüştü aras’la toplantı yaptı.
15 ekim 1938: atatürk kız kardeşi makbule ve kızları afet ile sabiha'yı yanına çağırdı.
16 ekim 1938: atatürk çok ağır bir komaya girdi. dört gün boyunca komada kaldı. ankara hareketlendi. iki resmi açıklama yapıldı.
19 ekim 1938: atatürk komadan çıktı. aynı gece bakanlar kurulu acilen çağırdı. toplantıya girdi. mustafa kemal ölüme alenen meydan okuyordu. doktorlarına tek tek teşekkür etti.
20 ekim 1938: atatürk celal bayar'la hasta yatağında toplantı yaptı. genel sekreteri hasan rıza soyak'a talimat verdi. tüm dünyaya atatürk iyileşti mesajı verildi.
22 ekim 1938: atatürk sadık adamı, genel sekreteri hasan rıza soyak'la görüştü. soyak anılarında atatürk'ün kendisine: "gel bakalım, ne dersin; biz gittik, geldik! bu doktorlar insana âdeta can veriyorlar!” yazdı.
24 ekim 1938: atatürk en küçük manevi kızı ülkü ile görüştü.
25 ekim 1938: cumhuriyet bayramı yaklaşıyordu. atatürk hasan rıza soyak'ı yanına çağırdı ve tam üç saat boyunca yatağı başında orduya göndereceği mesajı üzerinde çalıştı.
26 ekim 1938: atatürk kız kardeşi makbule ve kızları afet ile sabiha'yı yeniden yanına çağırdı.
27 ekim 1938: atatürk meclis konuşması için celal bayar'la 40 dakika boyunca hasta yatağında çalıştı.
29 ekim 1938: atatürk ilk defa cumhuriyet bayramı'na katılamamıştı. ataları onlara gelememişti fakat halk atasına koştu ve sarayın önünde kutlamalar yapıldı. atatürk yatağından kalkıp balkona çıktı ve dakikalar boyunca halkı selamladı.
3 kasım 1938: atatürk rahatsızlandı ve muayene edildi.
4 kasım 1938: atatürk celal bayar'ı çağırdı ve toplantı yaptı.
5 kasım 1938: atatürk kız kardeşi makbule ve kızları afet ile sabiha'yı son kez yanına çağırdı. muhtemelen hakk vuku bulmadan evvel onları son bir kez görmek istemişti.
6 kasım 1938: atatürk yeniden rahatsızlandı. karnı yeniden su toplamıştı. ertesi gün üçüncü defa operasyonla karnından su alındı.
8 kasım 1938: atatürk üçüncü defa komaya girdi.
9 kasım 1938: atatürk tüm günü komada geçirdi.
10 kasım 1938: atatürk sabah saatlerinde sayıklamaya başladı. yanındakiler "ve aleykümselam" dediğini işitti ve sabah 9:05'te hakkın rahmetine kavuştu.
29 haziran 1939: hatay meclis'i türkiye'ye katılma kararı aldı ve vatan toprağına katıldı.
***
mustafa kemal vatan için çalıştı, vatan için savaştı ve vakti zamanı gelince vatan toprağı hatay uğruna milletine en büyük hediyesi olarak canını vermekten çekinmedi. ruhu şad olsun. -
fon
http://baranbaa.blogspot.com.tr/…ileri-kayseri.html
yaklaşık üç ay önce musul'da ışid'e yapılacak operasyon arefesinde türkiye ve ırak arasında diplomatik bir kriz baş göstermiş ve ırak türkiye'ye nota vermişti. 5 ekim'de olayı değerlendiren bir yazı yazmıştım. (bkz: #63315999). okuyacağınız yazı, aradan geçen üç ayda gerçekleşenlere yöneliktir.
24* türkiye musul'da gerçekleşecek operasyonlarda ırak'ın itirazına rağmen yer almakta kararlıydı ve bu nedenle silopi'ye yığınak yapıldı. ırak başbakanı haydar el abadi 1 kasım 2016'da "türkiye, ülkemizi işgal ederse parçalanır" şeklinde tehdit savurdu.
25* milli savunma bakanı fikri ışık 2 kasım 2016'da “her ihtimale hazırlıklı olmalıyız. sınırlarımızın berisinde beklemek zorunda değiliz. gerektiği takdirde ırak’taki başika kampına da ek birlikler gönderebiliriz” dedi. 3 kasım 2016'da dış basında musul'daki hadisenin türkiye-ırak savaşını tetikleyebileceği üzerinde duruldu.
26* 7 kasım 2016'da ırak hükümeti türkiye'ye başika'daki askeri kampın denetlemesinin ırak tarafından yapılmasını teklif etti.
27* 8 kasım 2016'da ırak cumhurbaşkanı baş danışmanı abdullatif cemal reşid "türkiye ırak'tan çekilmeli ve öcalan'ı bırakmalı" şeklinde ortalığı karıştıran bir açıklama yaptı. açıkça "pkk lideri abdullah öcalan ile halkların demokratik partisi eşbaşkanları selahattin demirtaş ile figen yüksekdağ ve diğer parlamenterlerin tutukluluk hallerinin son bulmasını istiyoruz." dedi.
28* 12 kasım 2016'da ırak'ın ankara büyükelçisi hişam el alavi türkiye'ye beş maddelik bir teklif sunulduğunu açıkladı. en önemli husus türkiye'nin başika kampını boşaltmasıydı.
29* 14 kasım 2016'da ırak parlamentosu'ndan muvaffak el rubai türkiye'yi tehdit ederek "ırak hükümeti, ankara'nın ülkenin egemenliğine yönelik tecavüzlerini caydırmak amacıyla askeri müdahalede bulunacak." dedi.
30* 5 aralık 2016'da telafer'den göç eden sünni türkmenler türkiye'ye giriş yaptı. erdoğan'ın türklerindir dediği telaferli sünniler, şii milislerden çekiniyordu. ışid telaferi işgal ettiğinde şehirde yaşayan şii türkmenler kovulmuştu ve geri dönüp intikam almak isteyebilirlerdi.
31* 10 aralık 2016'da binali yıldırım ırak başbakanı haydar el abadi ile telefonda görüştü. görüşme konusu ışid'e karşı ortak mücadeleydi. ortam gerginken yapılan bu görüşme neyin nesiydi?
32* 15 aralık 2016 ırak'ta musul iline bağlı sincar kaymakamı mahma halil "işgal gücü pkk şengal'i boşaltmalı" şeklinde konuştu. tam da türkiye ile ırak arasında ilişkilerin tansiyonu düşmüşken yapılan bir açıklamaydı.
33* 16 aralık 2016'da ırak'a bağlı şii kökenli askeri kuruluş olan haşdi şabi örgütü sözcüsü, "gerekirse türkiye ile savaşabileceklerini." açıkladı.
34* 17 aralık 2016'da kayseri'de bombalı araçla intihar saldırısı düzenledi. 14 asker şehit oldu, 56 vatandaş yaralandı. eylemi pkk üstlendi.
35* 23 aralık 2016'da kürdistan bölgesel yönetimi başbakanı neçirvan barzani pkk'ya "şengal'den çekilmezsen güç kullanırız." tehdidi savurdu.
36* 24 aralık 2016'da türkiye'nin bağdat büyükelçisi faruk kaymakçı türkiye'nin ırak'taki birlikleri çekebileceğini söyledi. türkiye geri adım mı atıyordu?
37* 26 aralık 2016'da pkk'nın silahlı kanadı hpg barzani'ye "kimsenin güçlerimizi zorla şengal'den çıkarmaya gücünün yetmeyeceğini tarih ispatlamıştır" şeklinde yanıt verdi.
38* aynı gün cumhurbaşkanlığı sözcüsü ibrahim kalın abd önderliğindeki koalisyonun el bab'da üzerine düşeni yapması gerektiğini açıkladı. abd'nin üzerine düşen neydi? konunun ırak, başika ve şengal'le bağlantısı olabilir miydi?
39* 27 aralık 2016'da ırak başbakanı haydar el abadi türkiye ile yaşanan krizin sonlandığını ve iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştiğini söyledi. ne değişmişti? acaba türkiye başika'yı terk etmeyi kabul mü etmişti?
40* 28 aralık 2016'da ırak dışişleri bakanı ibrahim el caferi "egemenliğimize zarar gelmemesi kaydıyla türkiye ile işbirliğinden yanayız" şeklinde bir açıklama yaptı ve ekledi: biz hala daha türkiye’den başika’yı terk etmesini talep ediyoruz.
41* aynı gün içerisinde abd dışişleri bakanlığı sözcüsü mark toner "pkk'nin oradaki varlığı uzlaşmanın önündeki ana engel" şeklinde açıklama yaptı. toner'in bahsettiği uzlaşma ne olabilirdi? aslında cevap basitti. abd yönetimi türkiye ve ırak arasındaki sorunu çözmek için uğraşıyordu. türkiye'nin başika'yı terk etmesi karşılığında ırak'ın da pkk'yı şengal'den çıkarması söz konusuydu. hem kürt yönetimi hem de ırak hükümeti bu hususu kabul etmiş fakat pkk şengal'i terk etmeyi reddetmişti. kayseri'deki saldırı bu uzlaşmayı hedef alarak türkiye'ye mesaj veriyordu.
42* 30 aralık 2016'da dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu "uzun zamandan sonra çağrımızla dün el bab'da koalisyon deaş'ı vurdu" dedi. hava operasyonları tekrar başladığına göre kara operasyonları da hız kazanacaktı. ışid köşeye sıkışacaktı.
43* 1 ocak 2017'nin ilk saatlerinde bir terörist ünlü gece kulübü reina'yı basarak 1'i polis 39 kişiyi katletti. teröristin ışid'li olduğu açıklandı. eylemin ardından alışılmışın aksine abd soruşturmayı birlikte yürütme teklifi ve baş sağlığı dileklerini beyan etti.
44* 2 ocak 2017'de başbakan yardımcısı numan kurtulmuş ırak ile yeni bir dönemin başladığını ve başbakan binali yıldırım'ın ırak'ı ziyaret edeceğini açıkladı. ziyarette ırak'ın şehir şehir geleceğinin nasıl olması gerektiği ele alınacağını ifade etti.
45* 3 ocak 2017'de ırak başbakanı haydar el abadi pkk'nın ırak topraklarını kullanıp türkiye'ye saldırılarda bulunmasını kabul etmeyeceklerini söyledi.
46* ekim 2016'da türkiye ve ırak'ın yaşadığı diplomatik kriz ocak 2017'de dek bu şekilde sürdü. türkiye krize neden olan başika kampını boşaltacağını henüz açıklamış değil. ve fakat ırak'la başlatılan yeni dönem ve ırak'ın şengal'de bulunan pkk'yı hedef alan sözleri durumu doğruluyor.
47* sonuç olarak türkiye başika'dan çıkmayı, ırak ise pkk konusunda türkiye'ye yardımcı olmayı taahhüt ediyor. pkk bu mutabakatı hedef alarak kayseri'de 14 askerimizi şehit ediyor. mutabakatın bir diğer tarafı olan abd ise anlaşma karşılığında el bab'da türkiye'ye yardım sözü veriyor. koalisyon uçakları el bab semalarına geliyor. bu kez de ışid mutabakatı hedef alıyor ve reina katliamı ortaya çıkıyor. abd ise mutabakatın etkisiyle derin üzüntülerini bildirmeyi ve ortak hareket etme teklifinde bulunmayı uygun görüyor.
48* söz konusu gelişmeler türk medyasında asla yer almadı. olay asla bütünüyle anlatılmadı. oysa bilmek, öğrenmen halkın hakkıdır. -
bir insan hücresinde 75 megabyte dna bilgisi bulunur, sperm hücresinde yarıya düşer. yani 37.5 mb.
erkekler ejekülasyonda yaklaşık 225 milyon sperm hücresi boşaltır ve ortalama 5 saniye sürer.
bu durumda erkekler ejekülasyon sırasında
225.000.000 × 37.5 mb / 5 sn = 1609 terabyte/sn
bir saniyede yaklaşık 1600 terabyte veri aktarır.
bu da demek oluyor ki kadınların yumurta hücresi saniyede 1600 tb lık ddos attack yemesine rağmen sadece 1 paketin (37.5 mb) geçişine izin verir ve dünyanın en güçlü güvenlik duvarıdır (firewall). -
ufkunuz iki katına çıkmayacak dolayısyla şimdi okumaktan vazgeçebilir ya da okursanız küfür etme hakkını yitirirsiniz:
1937'de chelsea-charlton maçı 60. dakikada sis yüzünden ertelenmiş charlton kalecisini unutmuşlar. 30 dakika boyunca şöyle beklemiş.
yazık lan kimin çocuğuysa. -
tartışmasız dünyanın en büyük haber ajanslarından biri olan associated press geçen sene 120 yıllık arşivini youtube'a yüklemiş ve bununla beraber arşivinden çok çarpıcı türkiye görüntüleri ortaya çıkmıştı. ancak geçen seneden beri türkiye görüntüleri için kapsamlı bir derleme yapılmadığından ötürü associated press'in arşivinden çıkan türkiye görüntülerini elimden geldiğince kapsamlı bir şekilde yıllara, kişilere ve olaylara göre tasnif ettim.
1941 yılında ismet inönü'nün katıldığı cumhuriyet bayramı töreni
1941 yılında ismet inönü'nün katıldığı ulusal egemenlik ve çoçuk bayramı töreni
1943 yılında ismet inönü'nün katıldığı 2.kahire konferansı
1964 yılında ismet inönü'nün londra ziyareti
1964 yılında ismet inönü'nün londra'da katıldığı resepsiyon
1964 yılında ismet inönü'nün abd ziyareti
1964 yılında ismet inönü'nün fransa ziyareti
1964 yılında ismet inönü'nün kıbrıs meselesi üzerine verdiği röportaj
1971 yılında ismet inönü'nün yunanistan ziyareti
12 mart muhtırası üzerine ismet inönü'nün verdiği röportaj
ismet inönü'nün cenaze töreni
1952 yılında adnan menderes'in ingiltere ziyareti
1954 yılında adnan menderes'in pakistan heyetini karşılaması
1958 yılında adnan menderes'in katıldığı bağdat paktı zirvesi
1958 yılında adnan menderes'in hindistan ziyareti
1959 yılında adnan menderes'in amerika'da sovyetler birliği hakkındaki konuşması
1954 yılında celal bayar'ın amerika birleşik devletleri ziyareti
1954 yılında celal bayar'ın resmi tören ile tito'yu karşılaması
1963 yılında celal bayar'ın kayseri cezaevi'nden tahliyesi
1966 yılında süleyman demirel'in sovyetler birliği başkanı kosygın'i resmi tören ile karşılaması
1966 yılında süleyman demirel'in ırak başbakanı abdurrahman el bazzaz'ı ağırlaması
1967 yılında süleyman demirel'in romanya ziyareti
1968 yılında süleyman demirel'in bulgaristan başbakanı zhivkov'u resmi törenle karşılaması
1970 yılında süleyman demirel'in yugoslavya ziyareti
1971 yılında süleyman demirel'in pakistan cumhurbaşkanı yahya khan'ı resmi törenle karşılaması
1971 yılında süleyman demirel'in cevdet sunay ile sohbeti
1971 yılında süleyman demirel'in darbe teşebüssünden sonra başbakanlıktan istifa etmesi
1975 yılında süleyman demirel'in türkiye-abd ilişkileri hakkındaki röportajı
1975 yılında süleyman demirel'in istanbul mitingi'ndeki konuşması
1976 yılında süleyman demirel'in kıbrıs meselesi hakkında verdiği röportaj
1976 yılında süleyman demirel'in resmi törenle batı almanya şansölyesi helmut schmidt'ı karşılaması
1976 yılında süleyman demirel'in batı almanya şansölyesi helmut schmidt için verdiği resmi akşam yemeği
1976 yılında süleyman demirel'in katıldığı izmir zirve konferansı
1977 yılında süleyman demirel'in izmir mitingi'ndeki konuşması
1977 yılında süleyman demirel'in istanbul mitingi'ndeki konuşması
1977 yılında süleyman demirel'in parti grubu toplantısındaki konuşması
1977 yılında süleyman demirel'in kurduğu hükümetin mecliste güvenoyu alması
1977 yılında süleyman demirel'in londra ziyareti
1977 yılında süleyman demirel'in türkiye ekonomisi hakkında verdiği röportaj
1977 yılında süleyman demirel'in başbakanlık konutunda pakistan devlet başkanı ziya ül hak'ı ağırlaması
1978 yılında süleyman demirel'in chp'nin ap'den 13 vekili transferinden ötürü başbakanlıktan istifa etmesi
1979 yılında süleyman demirel'in kabine listesini korutürk'ün onayına sunması
1979 yılında süleyman demirel'in mecliste hükümet programını açıklaması
1979 yılında süleyman demirel'in mardin ziyareti ve mitingi
1974 yılında bülent ecevit'in kıbrıs sorunu hakkında verdiği röportaj
1974 yılında bülent ecevit'in rauf denktaş ile görüşmesi
1974 yılında bülent ecevit'in londra ziyareti
1974 yılında bülent ecevit'in birleşmiş milletler genel sekreteri ile kıbrıs sorunu hakkında görüşmesi
1974 yılında bülent ecevit'in milli selamet partisi ile koalisyon ortaklığını sonlandırdıklarını açıklaması
1974 yılında bülent ecevit'in başbakanlıktan istifa ettikten sonra muhabirlerin sorularını yanıtlaması
1975 yılında bülent ecevit'in istanbul mitingi'ndeki konuşması
1975 yılında bülent ecevit'in antalya mitingi ve ziyareti
1975 yılında bülent ecevit'in kıbrıs ziyareti
1976 yılında bülent ecevit'in istanbul atatürk havalimanı'nda halk tarafından karşılanışı
1977 yılında bülent ecevit'in istanbul mitingi'ndeki konuşması
1977 yılında bülent ecevit'in malatya mitingi'ndeki konuşması
1977 genel seçimleri'nde bülent ecevit'in oy verirken ve oy verdikten sonraki görüntüleri
1977 yılında bülent ecevit'in meclisteki yemin töreninde yemin etmesi
1977 yılında bülent ecevit'in parti grup toplantısındaki konuşması
1978 yılında bülent ecevit'in new york'ta yaptığı konuşma
1978 yılında bülent ecevit'in hükümeti kurma görevini aldıktan sonra verdiği röportaj
1978 yılında bülent ecevit'in kurduğu hükümetin mecliste güvenoyu alması
1978 yılında bülent ecevit'in sovyetler birliği ziyareti
1978 yılında bülent ecevit'in sovyetler birliği'nde verdiği röportaj
1978 yılında bülent ecevit'in montrö'de yunanistan başbakanı ile yaptığı görüşme
1978 yılında bülent ecevit'in brüksel'de türk işçilere yaptığı konuşma
1978 yılında bülent ecevit'in bern'de türk işçilere yaptığı konuşma
1978 yılında bülent ecevit'in resmi törenle batı almanya'da karşılanışı
1978 yılında bülent ecevit'in batı almanya ziyareti
1978 yılında bülent ecevit'in kıbrıs sorunu hakkında yunanistan başbakanı karmanlıs ile görüşmesi
1981 yılında bülent ecevit'in teslim olması
1982 yılında bülent ecevit'in hakim karşısına çıkartılması
1982 yılında bülent ecevit'in hapishaneden tahliye edilmesi
1977 yılında necmettin erbakan'ın adana mitingi'ndeki konuşması
1979 yılında necmettin erbakan'ın istanbul mitingi'ndeki konuşması
1980 yılında alparslan türkeş'in izmit mitingi'ndeki konuşması
1981 yılında alparslan türkeş'in hakim karşısına çıkması
1966 yılında cevdet sunay'ın tunus ziyareti
1969 yılında cevdet sunay'ın ürdün ziyareti
1970 yılında cevdet sunay'ın batı almanya ziyareti
1973 yılında cevdet sunay'ın parti liderleri ile çankaya köşkü'nde yaptığı görüşme
1973 yılında cevdet sunay'ın son kez cumhurbaşkanı sıfatıyla anıtkabir'i ziyaret etmesi
1982 yılında cevdet sunay'ın cenaze töreni
1973 yılında fahri korutürk'ün ap ve chp'nin oylarıyla cumhurbaşkanlığına seçilmesi
1973 yılında fahri korutürk'ün cumhurbaşkanı sıfatıyla ilk kez anıtkabir'e ziyareti
1973 yılında fahri korutürk'ün boğaziçi köprüsü'nün yapımını denetlemesi
1974 yılında fahri korutürk'ün atatürk'ün ölüm yıldönümünde anıtkabir'e çelenk bırakması
1974 yılında fahri korutürk'ün parti liderlerini çankaya köşkü'ne çağırması
1974 yılında fahri korutürk'ün ege'de deniz kuvvetleri komutanlığına ait gemileri denetlemesi
1974 yılında fahri korutürk'ün katılımıyla izmir'de ilk kurşun anıtı'nın açılışı
1975 yılında fahri korutürk'ün resmi törenle iran şah'ı pehlevi'yi karşılaması
1975 yılında fahri korutürk'ün katıldığı cumhuriyet bayramı töreni
1976 yılında fahri korutürk'ün liderliğinde düzenlenen izmir zirve konferansı
1976 yılında fahri korutürk'ün resmi tören ile yugoslavya devlet başkanı tito'yu karşılaması
1979 yılında fahri korutürk'ün resmi tören ile papa'yı karşılaması
12 eylül 1980 darbesi:
1
2
3
4
1980 yılında kenan evren'in düzenlenen basın toplantısındaki konuşması
1980 yılında kenan evren'in atatürk'ün ölüm yıldönümünde anıtkabir'e çelenk bırakması
1981 yılında kenan evren'in izlediği askeri tatbikat
1981 yılında kenan evren'in atatürk'ün doğumgünü için düzenlenen törene katılması
1981 yılında kenan evren'in gaziantep ziyareti
1981 yılında kenan evren'in izlediği askeri tatbikat
1982 yılında kenan evren'in konuşması
1983 yılında kenan evren'in izlediği askeri tatbikat
1987 yılında kenan evren'in nato hakkındaki konuşması
1980 yılında başbakan yardımcısı turgut özal'ın libya delegasyonu ile yaptığı görüşme
1983 yılında turgut özal'ın anap'ın kuruluş dilekçesini içişleri bakanlığına vermesi
1965 genel seçimleri:
1
2
3
1969 genel seçimleri
1973 genel seçimleri:
1
2
1977 genel seçimleri
1987 referandumu
1995 genel seçimleri
1999 genel seçimleri
1963 yılında istanbul'daki öğrenci protestoları
1964 yılında olimpiyat meşalesinin istanbul'a getirilmesi
1965 yılında istanbul'un fethi kutlamaları
1966 yılındaki 23 nisan ulusal egemenlik ve çocuk bayramı kutlamaları
1968 yılında istanbul üniversitesi'nde yaşanan olaylar
1970 yılında istanbul'da yaşanan kolera salgını
1971 yılında deniz gezmiş'in tutuklanması
1971 yılında istanbul'daki banka soygunu
1971 yılında istanbul'da 14 yaşındaki çocuğun rehin alınması
1974 yılında istanbul üniversitesi'inde yaşanan olaylar
1975 yılında istanbul'daki işçi eylemleri
1975 yılındaki kıbrıs barış harekatı kutlamaları
1977 yılında 34 kişinin hayatını kaybettiği kanlı 1 mayıs
1977 yılında meclisteki yemin töreni
1978 yılında işçi partisi'nin yürüyüşü
1979 yılında sarıkamış'ta tsk'nın yaptığı tatbikat
1979 yılında cavit orhan tütengil'in öldürülmesi
1979 yılında istanbul'daki tanker patlaması
1979 yılında süleyman demirel ve bülent ecevit'in ekonomik kriz hakkındaki görüşleri
1980 yılında nihat erim suikastinden sonra şüphelilerin tutuklanması
1982 yılında iran başbakanının türkiye ziyareti
1982 yılında istanbul'da düzenlenen nato semineri
1982 yılında tarık akan'ın hakim karşısına çıkması
arşivin tamamı -
persepolis'i günümüz gözüyle tekrar izlemek.
biliyorum bu animasyonu bugün yayınlayacak cesarete sahip hiçbir kanal yok, o sebeple buyurun
--- spoiler ---
"şimdi sokaklara şehit düşenlerin adlarını veriyorlar, ailelerine geride kalan tek şey bu: "sokak isimleri" ülkemizde artık sokaklarda yürümek mezarlıkta gezinmeye benziyor."
--- spoiler ---
alıntı yapılacak o kadar çok şey var ki sadece izleyin. -
tarih ilmine ilgi duyup, tarihi anlamaya çalışıp, günümüzdeki olay ve olgulara tarihi perspektiften bakınca, gerçekten ufkumuz iki katına çıkabilmekte. bu alanda büyük bir tarih üstadı olan halil inalcık'ın kaybından sonra, onun talebesi ve yine büyük bir tarih üstadı olan ilber ortaylı'nın perspektifinden tarihi olaylara bakmak ve detaylı-gerçeğe dayalı anlatımlarından yararlanmak toplumumuz için gerçekten büyük bir şans.
bunun içindir ki, en azından boş vakitlerimizde izleyip dinleyebileceğimiz birçok programını, spontane şekillerde izleyip dinlemek yerine, sistematik bir şekilde izleyip dinlemek daha faydalı olur diye düşündüm. son kertede değerli hocamızın televizyon programları ile konferanslarını elimden geldiğince derledim.
••• teke tek •••
• 23 kas 2008: genel tarih tartışmaları
• 10 kas 2009: atatürk
• 22 kas 2009: rusya'nın bölgesel geleceği
• 21 haz 2009: genel tarih tartışmaları
• 11 eki 2009: halit refiğ, ermeni meselesi, nihal atsız
• 15 nis 2010: genel tarih tartışmaları
• 27 may 2010: 27 mayıs ihtilali
• 28 şub 2010: genel tarih tartışmaları
• 06 oca 2011: genel tarih tartışmaları
• 07 nis 2011: prof. dr. oktay aslanapa ile sanat tarihi tartışmaları
• 27 kas 2012: çamlıca tepesine yapılacak olan cami
• 09 ara 2015: türkiye-rusya ilişkileri
• 16 ara 2015: genel tarih tartışmaları
• 06 oca 2016: fatih sultan mehmet
• 13 oca 2016: osmanlı devleti'ni yıkan ekonomik nedenler, coğrafi keşifler, kanuni
• 20 oca 2016: kanuni dönemi ve rönesans'ın osmanlı devleti'ne etkileri
• 27 oca 2016: osmanlı dönemi anadolu isyanları
• 03 şub 2016: tarih, bilim, eğitim ve kültür tartışmaları
• 24 şub 2016: küresel ısınma
• 08 mar 2016: türkiye'de yabancı dil eğitimi
• 09 mar 2016: napolyon ve fransa
• 16 mar 2016: istanbul'un işgal günleri
••• tarihin arka odası •••
• 03 şub 2008: genel tarih tartışmaları
• 28 mar 2009: genel tarih tartışmaları
• 16 eki 2010: genel tarih tartışmaları
• 11 ara 2010: genel tarih tartışmaları
• 22 oca 2011: genel tarih tartışmaları
• 27 şub 2011: genel tarih tartışmaları
• 30 nis 2011: genel tarih tartışmaları
• 07 may 2011: genel tarih tartışmaları
• 28 may 2011: genel tarih tartışmaları
• 04 haz 2011: genel tarih tartışmaları
• 16 haz 2012: genel tarih tartışmaları
• 30 haz 2012: genel tarih tartışmaları
• 08 ara 2012: genel tarih tartışmaları
• 22 haz 2013: genel tarih tartışmaları
• 17 ağu 2013: genel tarih tartışmaları
• 16 kas 2013: genel tarih tartışmaları
• 15 şub 2014: genel tarih tartışmaları
• 06 eyl 2014: genel tarih tartışmaları
• 13 ara 2014: genel tarih tartışmaları
• 24 oca 2015: genel tarih tartışmaları
• 13 haz 2015: genel tarih tartışmaları
••• genç bakış •••
• 09 oca 2013 istanbul gelişim üniversitesi
• 18 ara 2013: izmir yüksek teknoloji enstitüsü
• 18 mar 2015: çanakkale özel programı
• 20 oca 2016: osmanlı ve ortadoğu
••• gel zaman git zaman •••
•22 eki 2016: istihbarat tarihi
•29 eki 2016: cumhuriyet
•05 kas 2016: suçun tarihi
•12 kas 2016: amerikan başkanları
•19 kas 2016: fransız ihtilali
•26 kas 2016: keşif ve seyahat tarihi
•03 ara 2016: küba ve fidel castro
••• tarih dersleri •••
• 18 bölümlük oynatma listesi
••• tarih dersleri •••
• 12 bölümlük oynatma listesi (ntv)
••• zaman kaybolmaz •••
• 42 bölümlük oynatma listesi
••• ilber ortaylı ile (trt) •••
• 6 bölümlük oynatma listesi
••• acayip işler •••
• osmanlı'da suç ve ceza
••• özgür ifade •••
• dünden bugüne din-siyaset-demokrasi
••• defterimden portreler •••
• genel tarih sohbeti
••• akılda kalan •••
• ilber ortaylı'nın hayatı
••• konferansları •••
• 62 bölümlük oynatma listesi
• önerdiği kitaplar
• gençliğinden (osmanlı ve türklük hakkında)
• gençliğinden (kutlu doğum haftası konuşması)
••• bonus ••• -
şimdi tak kulağına hafif, enstrümantal bir müzik, dinle hem onu hem beni. mesela bu listeyi dinle.
dünyadaki en eski jeolojik şeyler gerçekten çok eskiymiş bunu öğrendim bugün.
misal:
en genci 2 milyon yaşında, sırayla gidelim.
gezegenimizin yüzeyi bir çok yıpratıcı doğa olayı(iklim, tektonik ve volkanik hareketler, rüzgar ve su gibi) sayesinde biraz uzun da sürse sürekli bir değişim ve yenilenme halinde. ama israil'deki necef çölü öyle değil.
ibranice "kuru" anlamına gelen ismi ile bu çölün yüzeyi tam 1.8 milyon yıldır aynı şekilde duruyor. çölün yüzeyi ne iklimsel ne de jeolojik herhangi bir olaya maruz kalmadığından milyonlarca yıldır aynı.
bir diğer eski şey ise bir kaç milyon yaşındaki buz kütlesi.
ilk bakışta antartika'nın kuru vadileri buzlarla kaplı dahi olmayan, mars yüzeyini anımsatan ürkütücü yerlerdir. ancak bu vadilerin altında milyonlarca yıldır uyuyan başka bir dünya var. gezegenin en yaşlı buz kütlesi burada uyuyor. tam 15 milyon yıldır. bunca süre hiç değişime uğramadan kalmış ancak son zamanlarda bazı kuru vadi derinlerindeki buzlarda ve buzullarda beklenmedik sıcak hava ve bunun sonucu olarak çözülmeler oluyor. garwood vadisindeki son buzul çağından kalma 7000 yaşındaki buzul, kütlesinin büyük kısmını kaybetti ve erimeye devam ediyor. henüz bunu nasıl engelleyebileceğimizi de bilmiyoruz(biz? duyan da araştırmacı ekiple buzulun üstünde kamp kurmuş sanacak beni) araştırmacılar güneş ışığının neden bu kuru vadiye son zamanlarda daha çok ulaştığı konusunda çalışıyor.
bir başka çöl. adı nama dilinde " öyle böyle değil, çok acayip büyük çok" anlamına gelen namib çölü resmi olarak dünyanın en eski kum yığını. afrika'nın bu kurak çölü tam 55 milyon yıldır olduğu yerde ve yüzey milyonlarca yıldır neredeyse sudan yoksun. dünyanın en yüksek kum tepelerine sahip bu çölde bu kadar uzun süreli kuraklık olunca bölgede yaşayan az sayıdaki hayvanda da bizim x-men serisindeki gibi değişik özellikler gelişmiş. mesela, çöl ceylanı hava ne kadar sıcak olursa olsun terlemeyi durdurabiliyor. başka canlılarda beyin hasarına neden olabilecek kan sıcaklığı ile baş etmeyi becerebiliyor.
peki daha yaşlı bir şey daha.
okyanus altındaki yer katmanı desem?
hint ve atlantik okyanusu değil, geriye sadece akdenizi miras bırakmış olan tethys okyanusundan kalanlar tam 340 milyon yaşında. amasya'nın dağlarında dolaşırken ayağımıza deniz kabuğu şeklinde bir taşın değmesi bundandır diye tahmin ediyorum.
deniz tabanı katmanlarında 200 milyondan fazla geriye dönmek çok rastlanan bir durum değil çünkü gezegen sürekli eskiyi öğütme, yenileme, değiştirme derdinde. ama akdeniz bu döngüden kurtulmuş bir vaha gibi. dünyanın manyetik alanın değişimlerini kayıtlı tutan yer kabuğunu bu yönüyle incelediğimizde doğu akdeniz derin sularında 340 milyon yıllık kaya parçalarına bu sayede rastlıyoruz.( he bizzat ben daldım ben çıkardım ben yaşını hesapladım)
peki resifler?
en eski resif öyle sıradan bir ya da bir kaç mercan topluluğu değil. tam 7 km uzunluğunda ve afrika'da. ilk iskeletli canlı olan cloudina bu muazzam eserin bizzat sahibi. artık hangi yırtıcıya karşı bilinmiyor ama güvenlik amacıyla dip dibe giren, yanyana saf tutan ve duyanın geldiği dev bir kalbalık oluşturan bu canlılar böylece günümüzde 548 milyon yaşında bir resifin gerçek sahipleri.
şu muhteşem fotoğrafta poz veren dağ yani roraima dağı 3 ülkenin, guyana, brezilya ve venezuella'nın sınırlarının çakıştığı noktada yer alan devasa kaya gezegenin kadim yerlileri arasında yer alıyor.
sherlock holmes'un yazarı sir arthur conan doyle'un ünlü klasiği "kayıp dünya" romanı için esinlendiği, turistlerin akın ettiği, yoğun yağışlarda üstündeki platolardan metrelerce aşağıya dökülen ve aslında hiçbiryerden doğmayan muhteşem şelaleleriyle arzı endam eden bu güzellik tam 2 milyar yaşında.
sen 2 milyar yıldır orada dur ve efsanevi şehir el dorado'yu arayan sir walter raleigh tarafından 1596 yılında bulun ve sessizliğin ve huzurun bozulsun. parayı ilk bulduğumda ben de yanına gelip az da olsa huzurunu kaçırma pahasına o güzelliğine bakmazsam ne olayım.
neyse efenim, kendimize gelelim.
su, hep bir döngü içerisinde milyarlarca yıldır dönüp duruyor biliyoruz. evet çeşmeye ağzımızı dayayıp içtiğimiz su sürekli form değiştirse de kim bilir kaç milyon yaşında. peki bu döngüden kaçabilmiş su var mıdır?
kanada'da yerin 3 km altında bir maden sahasında keşfedilen bir su birikintisi "burdaaa!" diyor.
bilimadamları, prehistorik dönemden kalma bu okyanus kalıntılarını incelerken suya dilini değdiren canıtın makfılay, "bu su beklemiş, tadı bozuk. içilmez" deyince araştırma yapılıyor ve şimdiye kadar bulunmuş en eski h2o bileşeni bulunuyor. tamamıyla su döngüsünden izole kalmış bu tip su cepleri bir kaç milyon yaşında olabiliyor ancak burada rekordan bahsediyorsak milyon yıl yetmez.
bu su birikintisi tam 2.64 milyar yaşında. canlı oluşumu ve yaşaması için gerekli bütün kimyasallar mevcut üstelik, araştırmalar devam ediyor ve eğer mikrobik bir yaşam belirtisine rastlanırsa mars'ta hayat izleri bulmak kadar heyecan verici bir buluş olacak.
daha da yaşlılara gidelim.
gezegenimiz ömrü boyunca hep binlerce meteorun son durağı olmuştur. yere ulaşan her meteor krater oluşturur ama güney afrika'daki vredefort krateri 500 km çapı ile en büyüğü. araştırmacılar bu kratere neden olan meteorun yaklaşık 30 km çapında olduğunu hesaplamışlar ki bu büyüklükteki bir meteorun şu an dünyaya çarpması gezegende tüm canlıları yok olmasına sebep olurdu.
3 milyar yaşındaki bu krateri oluşturan çarpışma o kadar şiddetli idi ki düştüğü yerde yüksek ısı nedeniyle kayalar eridi, çok çok yüksek sıcaklıklarda ortaya çıkabilecek k-feldspar gibi kristallere dönüştü, yer kabuğu 25 km derine kadar hasar gördü. o zamanlar bölgeyi kaplamış olan okyanus, çarpışmadan sonra kratere dolunca yüksek sıcaklık ile kaynadı ve buharlaştı. böylece etrafındaki tüm kimyasalları değiştirdi.
daha da eskiye gidelim.
tektonik plakalar, bildiğiniz üzere gezegenimizin yüzeyinde puzzle parçaları gibi hareket eden levhalar. ama grönland'ın güney batısındaki bir plaka yaşıyla diğerlerinin önünde.
2.5 milyon yıllık bu katmanların arasında 3.3 milyar yaşındaki bu katman denizlerin oluşumundan dahi eskiye, dünyanın kendini şekillendirmeye ilk başladığı dönemlerden kalma.
ve geldik en sonuncusuna.
en eski dünya parçası?
nası lan?
bilimadamları, kanada buzullarındaki baffin adasında dünyanın daha kendi kabuğunu oluşturmadığı dönemlerden kalma kayalar bulduklarına inanıyorlar(inanmak?). çünkü bu volkanik kayalarda daha önce hiç bir yerde bir arada görülmemiş kurşun, neodimyum ve çok çok nadir görülen helyum -3 bir arada bulundu. bu kayaların oluşumu gerçekten yer kabuğu, su, kıtalar, dağlar oluşmadan öncesine dayanıyorsa yaklaşık 4.5 milyar yaşında olmalı.
sonra bütün bunları düşünüp "ufff 3000 yıllık taş bina!" diye düşündüğüm şeyler, tüm insanlık tarihi filan çok taze ve tıfıl geliyor.
toplumsal mesaj verme derdinde değilim ama bu kadar kısa sürede bu gezegene bu kadar ağır hasarı veren insanoğlu acaba kaç meteor gücünde merak ediyorum?
aha en eski çöl
aha en eski buz
aha namib çölü
aha akdeniz akşamları
aha resif
aha muhteşem roraima dağı
aha beklemiş su
aha krater
aha tektonik plakalar
edit: milliyet.com.tr editörleri! benim entriyi mi okudunuz lan ibneler? hemen haber başlığı yapmışınız?
ilgili haber