diyorlar ki dolar artacağı için düşüyor. e geçmiş yıllarda dolar/tl bazlı grafik ile bist grafiğini koyun aynı ekrana bir inceleyin. ne gördünüz? dolar artarken başlarda kısmen artış gönderen bist, sonrasında ivme artışıyla o açığı kapatıyor. neden mi? iki sebebi var, ilki ihracat yapan firmaların artan dolar ile bilanço artışı ikincisi de dolar bazlı ucuz kalan hisselere yabancı talebi.
burda önünde tek engel var o da seçim belirsizliği. anketler netleştikçe başta yabancı yatırımcılar olmak üzere yavaştan alımlar başlayacaktır.
borsa istanbul
-
-
borsayı takip eden herkes bugün tavana gideceğini biliyordu arkadaşlar.
borsanın en uzun zamandır yaptığı en normal fiyatlama oluyor şu an.
bir ekip aralık sonundan beri borsadan bir para almaya çalışıyordu. deprem ve sonrası yaşanan vurgunla alacakları parayı aldılar. dün açıklanan tedbir paketi de 10-15 milyar yapıyor. yf 1,5 milyar alım yaptığında tavana giden borsadan bahsediyoruz. özetle birileri alması gereken parayı ölenlerden ve depremzedelerden aldı. 1 haftadır kanlı para diye kendini parçalayan bir ekip ve onların arkasına saklanmış kendi portföyünü kurtarmaya çalışan sansarlara da sus payı olarak bu para verildi. sansarlar sevindi, istediklerini aldı, işin peşini bıraktı.
6-7 şubatta türkiye de depremle beraber büyük bir vurgun yapıldı. unutma, unutturma. -
yerinde, fakat fazlasıyla geç kalınmış bir kararla bir haftalığına işleme kapatılan borsa. henüz bu karar alınmamışken, dün gece yazdığım bu entry burada ibret için durmaya devam etsin:
eğer borsanın neden işleme kapanmış olması gerektiğini samimiyetle anlamadıysanız, size tane tane anlatayım:
bazıları “siz para kaybetmeyin diye borsa neden kapanacakmış, belki deprem bölgesindeki adamın kendisini ve ailesini başka bir bölgeye nakledebilmek için hisselerini satıp o parayı çekmeye ihtiyacı var” diyor ya...
bu o kadar çok yönden yanlış ki, bu yorumun iyi niyetli yapılmış olabileceğine ihtimal dahi veremiyorum.
o iş neden öyle değil, anlatayım:
birincisi, deprem bölgesinden de borsada parası olan bir sürü insan var sonuçta, ve şu anda onların da birikimleri eriyor.
ikincisi, ülkenin batısında yaşayan ben, “paramı daha fazla kaybetmekten” korkarsam anında satış yapabiliyorum ve kendimi kurtarıyorum. halbuki oradaki kişilerin belki internet erişimleri yok, belki şarjları yok, kaldı ki bunlar olsa bile akıllarına en son gelecek şey borsa olurdu herhalde.
üçüncüsü, kaldıraçlı işlem diye bir şey var. çok kabaca, çok üstünkörü anlatmaya çalışacağım. özetle gerçekte 10 liraya sahipken, bankayla yapılan belli bir sözleşme ve komisyon karşılığında atıyorum 20 liralık alım yapmak mümkün oluyor. piyasa yükselirken sorun yok ama, düşüşlerde banka margin call yapıyor yatırımcının gözünün yaşına bakmadan. yani diyelim yatırımcının 10 lirası kendi parası olan, 10 lirası da kaldıraçtan gelen toplam 20 liralık hisse yatırımı %50 düştü ve 10 liraya indi. bu durumda banka, yatırımcıdan “teminat tamamlama” istiyor, eğer yatırımcıdan çağrısına karşılık gelmezse tüm malı satıyor ve banka zarara girmiyor. ama yatırımcının 10 lirası tamamen sıfırlanmış oluyor. ve belki de birileri enkaz altında şu anda bu durumu yaşıyor.
dördüncüsü… bölgede kirada yaşayan ve ev almak üzere borsada para biriktiren veyahut da deprem sonrasında kendisine yepyeni bir hayat kurmak üzere borsadaki paralarına güvenen aileler yok mu zannediyorsunuz? bunlar bir şekilde canlarını kurtardılarsa bile, şu anda bırakın ev almayı, yeni bir şehre taşınıp yeni bir hayata başlayabilme hayalleri de resmen gasp ediliyor!
beşincisi, kimse bana “gerçek piyasalarda borsa kapanmaz, finanstan anlamıyorsunuz” falan demesin. daima serbest piyasayı savunmuş biri olarak ben bile “pazartesi bu borsayı kapatmamış olmak, iyi niyet çerçevesinde açıklanabilir bir hareket değil” diyorum. türkiye 99 depreminde borsasını bir hafta kapattı. rusya geçen yıl şubat ayında ukrayna işgaline başladığında borsasını bir ay kapattı. abd’de dönemsel olarak riskli görülen şirket veya borsaların tahtası belirli sürelerle kapatılıyor.
altıncısı ve belki de en önemlisi… böyle bir atmosferde bir ülke finansal piyasalardan para kazanmayı da, para kaybetmeyi de bir süreliğine durdurmuyorsa, o ülke artık zaten parayı ahlakın önüne koymuş demektir.
“borsa kapanmasın, şirketler sonuçta faaliyetine devam ediyor” diyenler, size de bir sözüm var. siz gerçekten serbest piyasayı mı savunuyorsunuz yoksa amacınız kara sinekler gibi ellerinizi ovuştura ovuştura düşükten topladığınız mallarınızla mutlu olmak mı?
fabrikalar açık olduğu halde piyasalar hafta sonlarında, milli bayramlarda, yeri geliyor 9 günlük bayram tatillerinde kapanıyor da, böyle yıkıcı bir deprem sonrasında kapanamıyor öyle mi? en azından ilk belirsizlikler ortadan kalkana kadar bir hafta kapansaydı ne olurdu? ama yok, olmaz, siz bu kadar ucuza mal alamazdınız o zaman değil mi?
işte bu nedenlerle işleme çoktan kapatılmış olması gereken borsa. şu saatten sonra işlemlerin geri alınması söz konusu olamaz, olmamalıdır da. çünkü böyle bir hamle, bist’e olan güveni tamamen bitirir. ama pazartesi sabahı bu borsayı kapatmamış olmak, en naif ifadeyle: iyi niyet çerçevesinde açıklanamaz.
- - -
--- 1. ekleme ---
üç gündür süren yaklaşık %25’lik düşüşün üzerine bist tarafından lütfedilerek alınan kararla: kapatılmıştır:
bist duyurusu: (08.02.2023 çarşamba, 11.01)
“borsamız pay piyasası ile vadeli işlem ve opsiyon piyasası ve pay endeksi türev pazarlarında işlemlerin durdurulmasına karar verilmiştir”.
--- 1. ekleme sonu ---
- - -
--- 2. ekleme ---
borsa 14 şubat salı akşamı (yani aslında 15 şubat çarşamba sabahı) işleme açılacak. 8 şubat çarşamba, yani bugün gerçekleştirilen işlemler iptal` edilecek.
bist duyurusu: (08.02.2023 çarşamba, 17.28)
“borsa istanbul a.ş. borsacılık faaliyetlerine ilişkin esaslar yönetmeliğinin 39’uncu maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca, pay ve pay endeksi türev pazarlarının 8 şubat 2023 tarihinde saat 11.00 itibarıyla 5 iş günü süreyle (14 şubat 2023 akşamına kadar) kapatılmasına ve kapatılan pazarlarda sağlıklı fiyat oluşumuna imkan sağlamayan düşük işlem hacmi de dikkate alınarak 8 şubat 2023 tarihinde gerçekleştirilen tüm işlemlerin biaş yönetmeliğinin “emirlerin ve işlemlerin borsa tarafından iptali” başlıklı 33'üncü maddesinin 1-c bendi uyarınca iptal edilmesine karar verilmiştir.”
--- 2. ekleme sonu --- -
(bkz: #148527944)
size patagonya borsasıyla ilgili bir hikaye anlatayım: 50 yıl iktidarda kalan bir hükümetin zenginleri iktidarın değişimi kesinleşince yurt dışına (bkz: ingiltere) para kaçırmaya başlar ancak bir sorun vardır. zira hukuk olan ülkelere dışarıdan soktuğunuz 1 doların bile hesabı sorulmaktadır. bunu aşmak için şirket kurulur ancak bu çok göze batar. daha az göze batan bir şey var ise orada şubesi bulunan (bkz: bank of america) yabancı bankadan hesap açılır. 7-8'li manipülasyon çetesi kurulur ve patangonyanın borsasıyla oynanmaya başlanır. öncelikle borsası sürekli yukarı sürülür ve insanlar sürekli kazanç vaadiyle davet edilir. kar topu iyice büyüyünce herkesin kaçış planı az çok belli olur ancak büyük el bu kaçış planından önce kimsenin ummadığı zamanda satışa başlar. öncelikle küçük hareketlerle gel gel yapılır ve düzeltme algısı yayılır, düştükçe maliyet düşürmek için alışlar gelir, arada yükselişler olur ancak plan bellidir. (bkz: kaçış)
patangonya hükümet yetkilileri buna neden izin vermektedir?
1. borsa eliyle piyasadan onmilyarlarca patagonya lirası para silinmiş olur, bu da enflasyonist baskıyı azaltır.
2. borsada zarar ederek çıkmak istemeyen trilyon patagonya lirası miktarlı para oraya hapsolur. bu da enflasyonist baskıyı azaltır ve patagonya hükümetinin piyasaya yeni parasal genişleme yapabilmesi şansını ortaya çıkarır. yani ortada win-win durumu oluşur.
3. parasının bir kısmını dolarda tutan insanlar borsada ettiği zararın ortalamasını düşürmek için dolarlarını satmaya ve ellerine geçen patagonya lirası ile borsada tekrardan alıma başlarlar. yani bu operasyonu yapanla sessiz kalan taraf için ortada win-win durumu oluşur.
buna ek olarak bu eller kendilerine engel olabilecek tehlike olarak gördükleri için ilk operasyonunu yaz aylarında tecrübeli bir borsacıyı batırıp tüm suçu o kişinin üzerine atarak yapmıştır. ikinci ve son operasyonları bu düşüşler önünde alış yönünde engel olabilecek borsada tek bir hisseyle milyarder olan bir kişiye yapılmıştır. bu da şu şekilde: en büyük ortak olacak kadar hisseye sahip olan kişi patangonya hükümet başkanının konuşması öncesi hisselerinde kaldıraçlı long pozisyon (yükseliş) açar. bunu gören manipülasyon ekibi açığa satışlarla short açarak hisseyi düşürüp milyarder borsacıyı oyuna getirerek tüm servetini sıfırlatır ve üzerine aracı kuruma borçlu çıkarır. bu kişi de aracı kuruma teminat tamamlamak için elindeki diğer hisseleri başta gıda olmak üzere çıkarmaya başlar. bingo, düşüş baskında kendilerini terste bırakacak bir oyuncu daha piyasadan silinmiştir ve zorunlu satışlarıyla kötülerin emellerine alet olmak zorunda kalmıştır.
patangonya ülkesine ait uydurduğum bu hikayenin borsamızla hiçbir alakası yoktur :) -
böyle düzeltme benzinde, markette, gayrimenkulde neden olmuyor. ev fiyatları 11 kat artıyor borsa iki kat artınca hadi düzeltme. düzeltme değil küçük yatırımcıyı düzmece.
-
bugün bir hisse grubunda bir kişinin yazdığı şu ifade günün en net tanımı olur :
elektrik faturasını bedavaya getireyim derken, trafo götüme girdi. -
satacam da ne yapacam? ev mi alacam, araba mı?batsın amına kodumun parası, batsın.
-
borsaya ilk girdiğimde öyle bi çarpıldım ki 20 sene uzak durdum :)
bahsi geçen yıllarda borsada, günde toplam 4 saat işlem yapılabiliyordu. saat 10-12 arası ve 14-16 arası aracı kuruma gidip, sıra sıra dizilip ekranı takip ediyorduk. alım satım yapacağımızda oradaki kişiye söylüyorduk o broker a iletiyordu falan filan.
o zamanlardan kalan bir laf var. “ya günde 4 saat takip edin borsayı ya da yılda 4 saat”
öyle işte, çok fazla bakmamak gerekiyormuş gibi geliyor. sabah 10 dan akşam 6 ya kadar her gün her gün takip edince rüyalarımda halka arz oluyorum. sonra bedelsiz hisse arttırımıyla bölünüyorum falan yorucu oluyor.
bundan sonra oluruna bıraktım ben :/ -
cok degil, 1-2 sene once hisselerin cogu 1/10 fiyatindayken esime dostuma akrabalarima yalvariyordum. bakin ne olur kimse bist konusmuyor, tam alinacak zaman, 3-5 bir sey atin, 2022 sonuna (yani 2023 secim oncesine kadar) tutun diye. gecmis bist entrylerimden gorebilirsiniz. hic birini ikna edemedim. tepeden coin ve dolar aldilar.
yine cok degil 1-2 aydir neredeyse tum esimin dostumun her seyin neredeyse 10 kat yapmis oldugu bist’e girdigini gordum. bu sefer girmemeleri icin yalvardim. yine hic birini ikna edemedim. tepeden bist hisseleri aldilar.
su an yine ayni kisilere bakin su an kimse coinleri ve nasdaq’i konusmuyor, ufak ufak toplamaya baslayin, nakitinizi de euro olarak saklayin, dxy cok yuksek diye yalvariyorum. yine ikna edemiyorum.
hatta bir tanesi daha bu pazar gecesi 1 senedir ralli yapan ve neredeyse 10 kat yapmis bir kac havayolu ve banka hissesi icin “bak bu hisseler cok ucacakmis, takip ettigim butun super traderlar boyle diyor, sattin ama pisman olacaksin, alacaksan al sonra arkasindan bakma” seklinde bir tavsiyede bulundu. dedim ki yapma, tepeden giriyorsun. bahsettigi hisseleri 2 sene oncesinde 1/5 1/10 fiyatina ona aldiramamistim.
sanirim 3 gunde %25 civari zarar etmis, bugun aradi, dedim heralde hakliymissin artik akillandim diyecek. dedi ki, “bak buralar dip, alim firsati kacirma ha, silkeliyorlar, parasi olan adam icin kacirilmaz firsat”. tavsiyesi icin tesekkur edip kapattim.
fikra bu kadar.
8 senelik borsa hayatimi tek bir cumleyle ozetleyecek olursam: bir mal (hisse, coin, emtia fark etmeksizin) dusukken ve hic kimse konusmuyorken kademeli sekilde sessizce alinir, sabirla beklenir, herkes konusuyorken kademeli sekilde sessizce satilir. anlayana.
edit: bu entry “bist bundan sonra artmaz” demek kesinlikle degildir. pek tabii double top yapabilir bitcoinin 60-30-65k hareketi gibi.
bu entry basitce risk/reward kavramini anlatmaktadir. risk/reward orani hic bir zaman artar veya azalir demez. “kardesim koydugun kapitale oranla cok fazla risk aliyorsun, dikkat et” der.
1 sene once 1 birim olan hisseyi su an 10 birimken alip, 20 birimi bekliyorsaniz siz su an 2 kat hedefliyor olabilirsiniz ama aslinda 1 senede totalde 20 kat yapacagina iddia yapiyorsunuzdur. bu “olasilik” acisindan mantiksizdir ve riski yuksektir. bunun yerine henuz artmamis veya yerin dibine girmis diger varliklari almak “olasilik” ve “risk/reward” acisindan daha mantiklidir. -
haftaya başlarken beklenti şuydu; bu hafta astor arzı var, hisse blokajı da yok nakit para lazım. cuma yaşanan toparlanma devam eder, arzın son günü cumaya kadar nakit yaratmak lazım bu sebeple çarşamba günü satışlar çok olur. pazartesi ve salı eski zirvelere yakın fiyatlardan satmak lazım.
realite; piyasa yapıcı, pala, akıllı para artık ne diyorsanız, oldu canım başka isteğin var mı dedi resmen. iki gündür fonda volkan konak – elimize verdiler çalıyor. piyasa bir kez daha acımadı. kolay para yok dedi.
bence bu hafta yaşananlar seçim öncesi için de fragman, %95 ben seçim öncesi çıkarım, risk almam diyor. kimisi 1 ay kala kimisi 2 ay kala ama herkesin kafasında çıkmak var.
burası likit piyasa, çok sığ kağıtlarda olmayan istediği zaman çıkar da acaba hangi fiyattan çıkar? seçim riskini almak istemiyorsun, çok haklısın al sana yüksek fiyat teklifi hadi al paranı git, seçimden sonra da gel düşükten malını yerine koy diyeceklerine inanıyorsanız sahibinden köprü var, fiyatta anlaşırız. :)
kısa vadeli bakarken biraz da piyasayı yapan gözüyle bakmak lazım, küçük yatırımcının nasıl bir hesabı varsa balinaların da ayrı hesabı var. dertleri para dağıtmak değil, para kazanmak. satıyorlarsa panik yaratıp daha aşağıdan almak için, alıyorlarsa coşku yaratıp yukarıdan satmak için. bir çok hisseyi en yüksek seviyesinde yüksek hacimle yeni sahiplerine verip sonrasında küfür kıyamet ortamda çok daha düşükten geri alıp tekrar yeni zirvelere götürüyorlar. sonra yine aynı döngü.
seçime kadar beklenti yaratabilecek tek bir dönem var, 2022 4. çeyrek bilançoları. şubat ve mart ortası dönemde belki bunun fiyatlamasını görürüz. ondan sonrası seçime kadar bekle ve gör dönemi olacak gibi, kimisi için içeride kimisi için dışarıda. içeride olanın riski varsa, dışarıda olanın da geri almak istediğinde yüksek fiyat bulma riski var. bence doğru budur denilecek yöntem yok, her tercih bir vazgeçiş. herkes kendi aklını, kalbini dinlemeli. kimsenin lafıyla para yönetilmez.
arzmış, seçimmiş, cartmış, curtmuş takılmadan, fiyat hareketlerinin psikolojiyi yıpratmamasını sağlamanın da yolu şu olabilir; lazım olmayan, kişiyi yormayacak bir para ile doğru şirketlere odaklanmış bir yatırımcı olmak. diğer türlü sürekli kafa patlatmak zorunda kalıyor insan, sürdürülebilir bir şey değil devamlı strateji kurmaya çalışmak. şartlar sürekli değişiyor, türkiye gibi enteresan bir ülkedeyiz. zor iş.