sözcü tv'de seçimi neden kaybettiğine dair tespitlerini anlattı. kendi tabiriyle "hiç kimse kusura bakmasın", ama yaptığı çıkarımların dayandığı mantık aşağıdaki fıkrayla özetlenebilir.
~~~
temel biyolog olmuş ve pireler üzerinde deney yapmaya başlamış.
pireye zıpla deyince pire zıplamış. ikinci deneyde pirenin bir bacağını koparmış ve tekrar zıpla demiş; pire yine zıplamış. bu deneyi pirenin tüm bacaklarını koparana dek sürdürmüş. son bacağı da kopardıktan sonra zıpla dediğinde pirenin zıplamadığını görmüş. deney sonucunu not almış: pireler tüm bacakları koparılınca duyamıyorlar.
ramali2 profili
-
kemal kılıçdaroğlu
-
11 şubat 2016 ligo gravitational wave gözlemi
gozlemlenen olay (iki karadeligin kucaklasmasi) ~1.3 milyar yil once gerceklesmis.
bu dalgalar kaynagindan ayrildiginda dunyada yasam tek hucre seviyesinde!
1.29995 milyar yil sonra (gunumuzden yaklasik 50 bin yil once) dalgalar bizim kapimiza, yani samanyolu galaksisine ulasiyor. bu sirada homo sapiens afrika'dan cikip baska kitalara yayilmaya yeni baslamis.
1600'larda newton ilk basarili kutlecekim modelini gelistiriyor.
1800'lerde riemann, gauss, diferensiyel geometri'yi kuruyor.
1900'un basinda einstein kutle cekimi diferensiyel geometriyle tanimlayan genel gorelilik teorisini ortaya atiyor. yine ayni donemde kuantum mekanigi kesfediliyor.
1960'ta, ligo'nun belkemigi olacak lazer icat ediliyor.
son 50 yilda teknoloji inanilmaz gelisiyor.
bu kutlecekim dalgalari ortaya ciktiginda tek hucreli olan yasam, 1.3 milyar yil sonra kuantum mekanigini, diferensiyel geometriyi, genel goreliligi kesfetmis, teknolojiyi 10^-18 metreleri olcebilecek hale getirip ligo'yu insa edip, pusuya yatmis bekliyor. binlerce bilim insani onlarca yil gece gunduz calisip bu sinyali yakaliyor sonunda.
bu kadar destansi bir hikaye daha var mi?
~
kutlecekim dalgalarinin gozlemlenmesi buyuk olay, ama asil buyuk olay bu degil. cunku fizigin %99.9'u zaten bu dalgalar var sayilarak yapiliyordu. asil buyuk olay artik elimizde kutlecekim dalgalarini gozlemleyen bir alet olmasi. ilk mikroskop veya ilk teleskop gibi bir sey bu.
ayrintilar arasinda kaybolan cok onemli bir sey daha var: adamlar kaynagin ne oldugunu, ozelliklerini cikarip veriyorlar elimize. bu da su anlama geliyor: onumuzdeki yillarda yeni sinyaller gozlendikce kaynagini da ogrenecegiz. karadeliklerden, notron yildizlarindan, hatta bingbang'den kalan dalgalari gorecegiz... bunlari gormek muthis olacak. ama daha da heyecan verici seyler olabilir. yukarida saydigim kutlecekim kaynaklari, zaten varligi neredeyse garanti olan nesneler. herbirininin gozlemlenmesine "sampanya" patlatilir o ayri.
asil varligi tartismali nesneler var, onlardan yakalarsa ligo, o zaman yeme de yaninda yat. mesela kozmik sicimler var, domainwall'lar var, varoglu var. kozmik sicimin uretecegine benzer bir dalga gozlemlendi diyelim. bu ne demek kozmik sicimler hakkatten var demek. bu da grand unified theory'lere buyuk destek demek. ya da hali hazirdaki olasi kaynaklarla aciklanamayan bir sinyal gozlemlenirse bu da hayal bile edemedigimiz nesnelere\teorilere isaret edebilir.
fizikcilerin klise bir lafi var: "exciting times for physics". kozmoloji ve astrofizik icin son derece dogru. cok heyecan verici yemin ederim.
kutle cekim dalgalarina dair: (bkz: 17 mart 2014 harvard'ın büyük keşif açıklaması/@ramali)