sağda solda şu komedi görüntüler hakkında konuşunca hemen birileri fırlayıp "yaa oradan konuşmak kolay, hayatında eline silah almamışsın konuşuyorsun" goygoyu devreye giriyor. e biraderim evet ben olsa belki ateş dahi edemezdim, çünkü cidden elime silah dahi almadım, doğal olarak bu konuda ne tecrübem var, ne de eğitimim.
ama bırak da oradaki polisin benden farkı olsun. ben de vuramazdım polis de vuramıyor. eee ne anladık aq bu işten? polis değil manavlık yapsınlar o zaman. ülkede polis gariban öğrencileri, genç kızları dövmekten, joplamaktan başka iş yapmıyor. bu da onun en net resmi.
edit: bir daha izledim de elimde su tabancası olsa yemin ederim adamları daha çok önlerdim ya. hala konuşan var.
Değerli ziyaretçilerimiz,
Öncelikle, sitemize gösterdiğiniz ilgi ve destek için hepinize teşekkür ederiz. Sizlerden gelen geri bildirimler ve beğeniler bizim için büyük bir motivasyon kaynağı oldu.
Sozlock olarak tam 9 senedir her gün ekşisözlük'den okumaya değer içerikleri filtreleyip günlük listeler oluşturduk. Bu işi yaparken kişisel davranmadık, günün en popüler başlıklarının en beğenilen entrylerini aldık listelerimize. Üstelik bu gayretimiz hiç bir zaman ticari bir kaygı taşımadı. Yayına başladığımız ilk günden beri en ufak bir reklam yayınlamadık, sponsorluk anlaşmaları yapmadık. Sozlock üzerinden tek kuruş kazanmadık.
Bütün bunlara rağmen, ne yazık ki son dönemde ekşisözlük yönetimi tarafından alınan bot koruma önlemleri nedeniyle, ekşisözlükten entry çekme ve beğenilen entryleri listeleme hizmetimizi maalesef devam ettiremiyoruz. Bu durum ekşisözlük yönetiminin aldığı bir karar olup, tamamen bizim kontrolümüz dışında gerçekleşmiştir. Bu zorunlu durumdan ötürü yaşanan aksaklık nedeniyle anlayışınıza sığınıyoruz.
Sozlock Ekibi
Öncelikle, sitemize gösterdiğiniz ilgi ve destek için hepinize teşekkür ederiz. Sizlerden gelen geri bildirimler ve beğeniler bizim için büyük bir motivasyon kaynağı oldu.
Sozlock olarak tam 9 senedir her gün ekşisözlük'den okumaya değer içerikleri filtreleyip günlük listeler oluşturduk. Bu işi yaparken kişisel davranmadık, günün en popüler başlıklarının en beğenilen entrylerini aldık listelerimize. Üstelik bu gayretimiz hiç bir zaman ticari bir kaygı taşımadı. Yayına başladığımız ilk günden beri en ufak bir reklam yayınlamadık, sponsorluk anlaşmaları yapmadık. Sozlock üzerinden tek kuruş kazanmadık.
Bütün bunlara rağmen, ne yazık ki son dönemde ekşisözlük yönetimi tarafından alınan bot koruma önlemleri nedeniyle, ekşisözlükten entry çekme ve beğenilen entryleri listeleme hizmetimizi maalesef devam ettiremiyoruz. Bu durum ekşisözlük yönetiminin aldığı bir karar olup, tamamen bizim kontrolümüz dışında gerçekleşmiştir. Bu zorunlu durumdan ötürü yaşanan aksaklık nedeniyle anlayışınıza sığınıyoruz.
Sozlock Ekibi
Ekşi Sözlük Debe Listesi
Hepsini aç
-
1. 1 metreden on atış yapıp adam vuramayan polisler
-
2. hollywood aktrislerinin +18 sahneleri
her yeni günde gündemin yeniden değiştiği ülkemizdeki gerçeklerden bir nebze olsun uzaklaşıp hayattaki güzellikleri görme amacıyla bir araya getirilmiş görüntülerden oluşan sahneler topluluğu.
1) alexandra daddario: http://gfycat.com/infamouscostlyharrierhawk
(bkz: true detective)
2) olivia wilde: https://i.imgur.com/mcfrkel.gifv
(bkz: third person)
3) alice eve: http://i.imgur.com/t9rz4un.gifv
(bkz: starter for 10)
4) mena suvari: http://www.gfycat.com/…oncernedfluidamericanbobtail
(bkz: the mysteries of pittsburgh)
5) michelle monaghan: http://gfycat.com/zanypopularcurassow
(bkz: true detective)
6) eva green: http://gfycat.com/quaintadmirablegyrfalcon
(bkz: the dreamers)
7) salma hayek: http://gfycat.com/brilliantchubbybluetonguelizard
(bkz: ask the dust)
8) helen mirren: http://gfycat.com/deliriousuglyanhinga
(bkz: savage messiah)
9) heather graham: http://gfycat.com/blaringreflectingbronco
(bkz: killing me softly)
10) amanda seyfried: http://gfycat.com/keyfatherlyanophelesmosquito
(bkz: chloe)
11) lizzy caplan: https://gfycat.com/emotionalunimportantasianlion
(bkz: masters of sex)
12) elizabeth hurley: http://www.gfycat.com/seriousbestcottonmouth
(bkz: the weight of water)
13) courtney ford: http://www.gfycat.com/adoredconfusedcrane
(bkz: dexter)
14) yvonne strahovski: http://gfycat.com/dentalhoarsebirdofparadise
(bkz: dexter)
15) nathalie emmanuel: http://i.imgur.com/krbk8k1.gif
(bkz: misfits)
16) amy smart: http://gfycat.com/demandingfoolhardyhyrax
(bkz: road trip)
17) christina ricci: http://i.imgur.com/wfslwpv.gifv
(bkz: after life)
18) april bowlby: http://gfycat.com/preciousdearestcommabutterfly
(bkz: two and a half man)
19) scarlett johansson: http://i.imgur.com/kamsyvr.gif
(bkz: he's just not that into you)
20) julia benson: http://gfycat.com/nervousaccomplishedfluke
(bkz: masters of horrors)
21) sarah power: http://gfycat.com/soupypositiveaurochs
(bkz: californication) (bonus: https://www.youtube.com/watch?v=ylukcnnmywk)
22) jessica alba: http://i.imgur.com/veoo3s5.gifv
(bkz: into the blue)
23) jennifer connolly: http://gfycat.com/blanksaneearwig
(bkz: the hot spot)
24) natalie portman: http://gfycat.com/frenchmajorafricanaugurbuzzard
(bkz: black swan)
25) lea thompson: http://gfycat.com/massiveselfishjaguar
(bkz: casual sex)
26) jennifer love hewitt: http://gfycat.com/snivelingpastkite
(bkz: i still know what you did last summer)
27) sarah silverman: http://i.imgur.com/fhedb2f.gifv
(bkz: i smile back)
28) emmy rossum: http://gfycat.com/hastynaiveherring
(bkz: shameless)
29) elisha cuthbert: http://gfycat.com/tautenormousharvestmouse
(bkz: the girl next door)
30) brittany murphy: http://www.gfycat.com/remorsefulbabyishfowl
(bkz: love and other disasters)
31) julianne moore: http://gfycat.com/dampevenisabellinewheatear
(bkz: chloe)
32) elizabeth olsen: http://gfycat.com/relievedcomplicatedchrysomelid
(bkz: oldboy)
33) katie holmes: http://giant.gfycat.com/…parsewigglyirishsetter.gif
(bkz: the gift)
34) amber heard: http://gfycat.com/commonmediocrebrocketdeer
(bkz: the informers)
35) juno temple: http://gfycat.com/familiarnaiveamericanwirehair
(bkz: afternoon delight)
36) kristen bell: http://gfycat.com/cheeryflusteredborzoi
(bkz: the lifeguard)
37) rose leslie: http://gfycat.com/opulentgenuineankolewatusi
(bkz: game of thrones)
38) susan sarandon: http://i.imgur.com/fol0hp5.gifv
(bkz: pretty babies)
39) emma watson: http://gfycat.com/vastpositivecoypu
(bkz: the perks of being a wallflower)
40) alison brie: http://gfycat.com/plushoffensiveasianlion
(bkz: born)
41) pamela anderson: http://i.imgur.com/t4iraut.gifv
(bkz: snapdragon)
42) kimberly mcarthur: http://gfycat.com/evilbrightcommongonolek
(bkz: easy money)
43) madalina diana ghenea: http://gfycat.com/elaborateclevergnat
(bkz: youth)
44) jessica biel: http://gfycat.com/bouncyimportantamphiuma
(bkz: powder blue)
45) kristin proctor: http://gfycat.com/scornfullonelacewing
(bkz: the wire)
46) megan fox: http://gfycat.com/closesimilarhyrax
(bkz: this is 40)
47) shailene woodley: http://www.gfycat.com/…morableliquidiridescentshark
(bkz: the white bird in a blizzard)
48) rosabell sellers: http://gfycat.com/wearyashamedgelding
(bkz: game of thrones)
49) hanna alstrom: http://gfycat.com/appropriateenchantedgalago
(bkz: kingsman the secret service)
50) lea seydoux & adele exarchopoulos: http://gfycat.com/braveuglyanole
(bkz: la vie d'adele)
51) natalie dormer: http://gfycat.com/uncommonpoisedherald
(bkz: the tudors)
52) jennifer jason leigh: https://gfycat.com/…rableadvancediberianmidwifetoad
(bkz: fast times at ridgemont high)
53) emily mortimer: http://gfycat.com/…mportantbarrenestuarinecrocodile
(bkz: young adam)
54) kate winslet: http://gfycat.com/smallgentleadmiralbutterfly
(bkz: titanic)
55) gwendoline taylor: https://streamable.com/nbof
(bkz: spartacus war of the damned)
56) leah gibson: http://i.imgur.com/cw6xth1.gif
(bkz: rogue)
57) lena headey: http://gfycat.com/heartfeltyearlybetafish
(bkz: game of thrones)
58) eva amurri: http://i.imgur.com/vffmt1f.gif
(bkz: californication)
59)emilia clarke: http://gfycat.com/weightyadorabledingo
(bkz: game of thrones)
60) lucy liu: http://gfycat.com/weightylankyimago
(bkz: city of industry)
61) margot robbie: https://gfycat.com/scentedfixedflyingsquirrel
(bkz: the wolf of wall street)
62) sarah butler: http://www.gfycat.com/foolishmelodiccurlew
(bkz: the stranger within)
63) cameron diaz: http://gfycat.com/vapidlimpingbonobo#
(bkz: sex tape)
64) rosario dawson: http://i.imgur.com/kedlsms.gif
(bkz: trance)
65) winona ryder: http://i.imgur.com/7yriwu4.gifv
(bkz: dracula)
66) julianna guill: http://giant.gfycat.com/thiswelllithartebeest.gif
(bkz: friday the 13th)
67) gwyneth paltrow: http://giant.gfycat.com/piercingpreciousbats.gif
(bkz: two lovers)
68) jessica chastain: http://gfycat.com/tatteredcraftyayeaye
(bkz: jolene)
69) keira knightley: http://gfycat.com/narrowfemaleharrier#?speed=2
(bkz: domino)
70) angelina jolie: http://www.gfycat.com/secretgrandcapybara
(bkz: original sin)
71) kristen steward: http://gfycat.com/testytediouskomododragon
(bkz: on the road)
72) laura surrich: http://www.gfycat.com/cheerfulunequaledape
(bkz: spartacus)
73) anne hathaway: http://gfycat.com/velvetyoldfashionedhornedtoad
(bkz: love and other drugs)
74) rosee mcgowan: http://gfycat.com/hastywaterydogfish#?framenum=63
(bkz: wild rose)
75) marion cotillard: http://www.gfycat.com/infantilesmallbat
(bkz: taxi)
76) uma thurman: https://gfycat.com/…nularinconsequentialbichonfrise
(bkz: dangerous liaisons)
77) malin akerman: https://gfycat.com/arcticbouncycockatiel
(bkz: watchmen)
78) jaime pressly: http://gfycat.com/negligiblefocusedhornedtoad
(bkz:the journey: absolution)
79) alicia rodriguez & maria gracia omegna: http://gfycat.com/niftybleakamphibian
(bkz: young and wild)
80) molly ringwald: http://gfycat.com/clumsywhichamericanshorthair
(bkz: malicious)
81) michelle johnson: http://i.imgur.com/8cjdyue.gif
(bkz: blame it on rio)
82) neve campbell & denise richards: http://gfycat.com/falsesnoopycicada
(bkz: wild things)
83) monica belluci: http://gfycat.com/creepyspiffyeft
(bkz: malena)
84) mila kunis: http://i.imgur.com/bernets.gif
(bkz: friends with benefits)
85) kate mara: http://gfycat.com/kindlyfirsthandbluebottle
(bkz: house of cards)
86) anna kendrick: http://gfycat.com/negligibleordinaryfly
(bkz: pitch perfect 2)
87) anna hutchison: http://gfycat.com/incompatiblelavishgelada
(bkz: the cabin in the woods)
88) rhona mitra: http://gfycat.com/anchoredglitteringcamel
(bkz: hollow man)
89) anna nicole smith: https://gfycat.com/chiefpoliticalblobfish
(bkz: skyscraper)
90) carice van houten: http://gfycat.com/hugefinishedamericancicada
(bkz: game of thrones)
91) gemma arterton: https://gfycat.com/lawfuleminentgalapagoshawk
(bkz: the disappearance of alice creed)
92) jessica pare: http://gfycat.com/metallicmassiveamurstarfish
(bkz: hot tub machine 2)
93) kelly brook: http://gfycat.com/defenselessdemandinggoose
(bkz: survival island)
94) laura prepon: http://i.imgur.com/skookfy.gifv
(bkz: orange is the new black)
95) maggie gyllenhaal: http://gfycat.com/severedimpledballpython
(bkz: secretary)
96) charlize theron: http://www.gfycat.com/pertinentradianthellbender
(bkz: 2 days in the valley)
97) juno violet: http://gfycat.com/…eapcriminaladamsstaghornedbeetle
(bkz: killer joe)
98) emily ratajkowski: http://gfycat.com/spectacularbrilliantcirriped
(bkz: gone girl)
99) elizabeth hurley: http://gfycat.com/enlightenedcorruptdairycow
(bkz: sharpe's enemy)
100) nicole kidman: http://gfycat.com/focusedunkemptgermanshepherd
(bkz: eyes wide shut)
edit: başlık hakkındaki ilk ve son edit olmasını temenni ediyorum. reddit'ten kopyala yapıştır yaptığım söylenmiş ki doğrudur. reddit'in aktif bir kullanıcısı olarak bir iki kere kendilerini savunma ve tanıtma girişimim de oldu. (bkz: #56227760) (bkz: #56550079)
kaynak vermediğim doğrudur; fakat ne filmlerdeki sahneleri bizzat çektiğimi iddia ettim ne de paylaşılan sahneleri kendimin kesip biçip internete yüklediğimi. tamamen kıskançlıktan ve bilgiçlik taslamaktan(reddit'ten haberim var, en çok bana soracaksınız minvalinde) öteye gidemeyen bu insanları görünce hakikaten insan lanet ediyor ya. vallahi soğutuyorsunuz sözlükten. kimi edebiyatla ilgilenir kimi siyasetle. ben de sinema ile ilgilenen ve kendisine meslek olarak seçmiş bir birey olarak kadın cinsine olan tutkumu da gizleme gereği görmeden böyle bir paylaşımda bulundum. kendi çapımda bir uğraş vermişim, isteyen ilgilenir isteyen ilgilenmez de hırsızlık yapmışım gibi bir algının oluşturulması da komik.
sosyal mesaj vermek haddime değil ama insanı yermek türk milletinin karakteri olmuş. kendinde toplanmadığı sürece ilginin tamamen karşısında. hayattan zevk almaya bakın biraz ne olur, her şeye negatif yaklaşarak nasıl mutlu olur bir insan?
şukulayın çüküleyin, favorileyin şikayet edin ne yaparsanız yapın da bilgi sahibi olmadan insanı haksız bir şekilde itham etmeyin. kutsal bilgi kaynağında bilgi verenlerin karşısında olmayın istirham ederim. -
3. 2015 ekonomik krizinin neden hala gelmemesi
02.01.2015 usd kuru - 2.35 tl
17.11.2015 usd kuru - 2.92 tl
artis orani 24.25%.
bu surecte maasina zam aldigin oran - 0%
terfi veya ekstrem bir durum olmazsa maasina alacagin zam - enflasyon orani + max. 2-3%.
sonra diyorlar ki beyin hayati bir organ. ne alakasi var kardesim, adam olmadan cayir cayir yasiyor iste. -
4. 2016 ekim itibari ile avrupa'ya vizelerin kalkması
halen turkiye gibi bir ortadogu ulkesinin avrupaya vizesiz alinacagina inanan saflarin oldugunu gormek mutluluk verici.bizim dunyamiz sizinkine kiyasla cok daha karanlik cok daha gercek,tadini cikarin :(
-
5. the economist dergisinin 2016 kapağı
bizim dünya liderini göremediğim kapak. gerçekten kapak olmuş...
-
6. starbucks
adam 6 liradan filtre kahve satip saatlerce ucretsiz wifi kullanip dali tasagi yayip oturmana imkan sagliyor bazi yarraklar 3 te 1 i fiyatina baska yerde icerim kahvemi diyor. 2 liraya ucu bi arada vermiyorlar nerede iciyosunuz 2 liraya filtre kahve yazin da biz de gidelim yayalim tasagi
-
7. s-400
recep tayyip beyin monserler dedigi, akp oncesi turk disisleri, bu fuzelerin s300 model olani turkiye sinirlarina yaklasacagi, nato uyesi olmayan bir ulkeye yerlestirilecek diye uluslarasi bir kriz cikarip, o fuzelerin kibris'a yerlesmesine engel olmustu.
uluslararasi stratejik deha kucuk enistenin turkiye'si ise, s-400'lerin sinirimiza yaklasik 20 km otedeki khmeimim ussune yerlestirilmesini, ustelik de bunun uluslarasi toplum tarafindan da kabullenilmesini sagladi.
diyecek laf bulamiyorum. -
8. annenin namaza başlaması
allah kabul etsinden başka denecek söz yoktur.
-
9. sabri sarıoğlu
seni futbolcu yapanı sikeyim
seni bu takıma alanı sikeyim
seni bu takımda tutanı sikeyim
senin kontratını uzatanı sikeyim
başka da bir lafa gerek yok -
10. eşcinsel olduğu için idam edilen at
prenslerinin escinsel olduğu bir ülkede yaşanmıştır.
-
11. felipe melo
''sahalarında şampiyon olduk. stadyuma zarar verdiler, ağladılar çok acı çektiler ben de üzüldüm.''
''federasyon başkanı'nın elini sıkmadım çünkü o karanlığa hizmet ediyor.''
''bana emre'yi sormayın o düşük profilli, küçük zavallı bir ırkçı.'' -
12. sevgili edinme konusunda hiçbir şey yapmayan insan
aslında sevgilisi olmasını istemesine rağmen, hiçbir girişimi olmayan, hoşlandığı karşı cinsler olsa da hep bunu bir şekilde hasır altı eden, elini uzatmayan, konuşmayan, girişimde bulunmayan kişidir.
-
13. kadınına prenses muamelesi yapan erkek
günlerden birgün yozgat sorgun' dayım.
kayseri, siirt ve hataylı arkadaşlarla termal otele gittik. üzerimize iki tas su döktük. sonra çıkışta tam ben havuza girerken kayserili arkadaş 165'lik havuza balıklama atladı. kafasını vurdu dibe havuz kan gölü. ben de fazlasıyla oryantal bir erkek olduğumdan hemen sahiplendim arkadaşı tampon yapıp ambulans çağırdım hastaneye gittik. haftasonu ilçe hastanesi doktor yok. ilk müdahaleden sonra müşahede odasına aldılar. ben yibe çok oryantal bir erkek olduğumdan sahiplendim hastanede bağırıp çağırıyorum. müşahede odasında şeker ve kolesterol tavan yapmış yozgatlı bir adam ve başında bekleyen eşi. adam o kadar oryantal ki kadına ' babanın amına koyayım, ölüyorum, bu avradını siktiğim karısı neden inanmiyor, deli oldum bokumu mu yiyorum?" diye sövüyor. ben yine çok oryantal erkek olduğumdan kadını da sahiplendim. sus lan sikerim ecdadını diye bağırdım adama. araya acil hekimi girdi yarım saat sövdüm adama.
adam susmadı. mesele susmaması da değil benim kıymet verip efor sarf etmem.
ben de bu var işte her zaman sahiplenirim.
insanlar yozgat insanını çok seviyor. ben testi kebabına tapıyorum. çok lezzetli. ancak iyi pişmemişse yiyemiyorum. misal öğlen 3 5 gidiyorum ' emmi hele bana bi testi kebabı verimisin" diyorum. hemen gardasım diyor. canını yiyim testi kebabının sana bir sey olmasın. testi kebabını masada bırakıp gidemezsin. o kadar oryantalim ki masayı bile sahiplendim onu bile bırakıp gidemedim. hayatta yapmam.
ekmegi bana bana yerim. yemeğe ekmeği banan insandan zarar gelmez yarı yolda bırakamaz. ınce erkektir boğazına düşkündür.
yiyip yiyip beğenmeyen insanları sevmiyorum. patos gibi öğütür sonra konuşur göt.
dunyada hem yemeğe saygılı, hem etin lezzetli olmasına önem veren, yemesini bilen, gençler varsa bilgilendirsin.
hayaller guzel seyler.... -
14. 29 kasım 2015 kasımpaşa galatasaray maçı
denizli takıma yaramış. uzatmalarda gol yemiyorlar.
-
15. atlarımızı rusya'nın içinde gezdireceğimiz günler
bizim içimizde gezdirmesinler de...
-
16. 29 kasım 2015 beşiktaş akhisar belediyespor maçı
akhisar'ın kaleyi bulan 3. şutu üst direkte patladı.
yani tolga'nın tuttuğu top yok.
yani kale'de ben de olsam maç yine 2-0 olurdu. -
17. diskete kısayol kopyalayan efsane nesil
ayrıca kendini bir bok sanan, küçük dağların yaratıcısını da ortaya çıkaran nesil. vay efendim 1986 da bık bık.
-
18. rus pilotun naaşına selam duran türk askeri
burdan görüleceği üzere olması gerekeni yapmıştır.
düşürülen rus jetinin pilotu sergey rumyantsev'in ankara'daki teslim töreninde kahraman türk silahlı kuvvetlerinin töresine sahip çıktığını gösteren şerefli bir türk askeridir.
türk askerinin disiplin, egitim, ahlak ve erdem duzeyini gostermis, gurur abidesi olaydir. -
19. hududun namus olduğunu bilmeyen nesil
süleyman şah türbesi ile namusun da taşınabilir olduğunu öğrenmiş nesildir.
-
20. pantene altın kelebek ödülleri
şu an gülşen'in erotik dansıyla giden imanın, mustafa ceceli tarafından geri getirilmeye çabalandığı ödül törenidir.
-
21. sevgilinin diş macununu ortadan sıkması
sizde sorun yaratıyorsa dingil olduğunuzu gösterir.
neden?
diş macununu ortadan sıkma geyiğinin tarihine bakmak gerekir.
diş macunları ilk çıktığında alüminyum tüplerde satılırdı. dolayısıyla ortadan sıktığında dibindeki macun bir daha dışarı çıkmaz, uğraş sonucu tüpün patlamasına kadar giden sonuçlara neden olur, diş macunu murdar olurdu.
günümüzde plastik tüpler kullanılıyor. başını da sıksan, dibini de sıksan farkı yok. tüp şeklini koruyabiliyor. tüpün içindeki macunun büyük bir kısmını kullanabiliyorsun.
80'lerin, 90'ların geyiği ile 2015 yılında olmayan sorun üretmek sizin yaptığınız.
dingiller... -
22. kısa boylu kız çekiciliği
(bkz: birelli takvimi)
-
23. kısa boylu erkek çekiciliği
akşam akşam güldüren başlık. kahveyi ekrana püskürttüm.
-
24. tolga zengin
başlasın...
-
25. türkiye'yi ab'ye almamak tarihi bir hataydı
türkiye ortadoğu ile avrupa arasında tampon bir ülkeydi. türkiye'yi ab'ye kabul etmeyerek türkiye'yi tamamen radikal islamlaşma yoluna ittiler. bu durumda türkiye'nin tampon olmasının bir anlamı kalmadı. ortadoğu artık ab'nin yanı başında.
-
26. tsipras'ın davutoğlu'na twitter'dan giydirmesi
sahil güvenlik birimleri içerisinde mülteciler bulunan şişme botu ellerindeki demir çubuklarla patlatmaya çalışan ülkenin başbakanının hezeyanlarıdır.
-
27. big brother türkiye
her şeyi geçtim de ben böyle bir orospu çocukluğu ömrümce görmedim.
https://pbs.twimg.com/media/cu_g27vw4aigt3q.jpg
bu herif burada olduğu sürece asla açıp izlemem bu yarışmayı. bağdat caddesinde çiçekçi öldüren zibidiler varken, bu tipler her yıl onlarca insan öldürürken bu yaptığını överek anlatmak ayıptır. -
28. bir tavuğa verilebilecek en güzel isim
(bkz: billy)
-
29. uyumadan önce ses yapacak bir şeyler açmak
-
30. steam
punisher_serseri_83
teğmen
10353 mesaj
bana kalırsa da platform oyunları yandan bakmalıdır. ama sert çıkan arkadaş daha iyi biliyor veya bu konuda hassas olabilir. uslubu biraz ukalaca olmuş haliyle de ilk yazan arkadaşı sinirlendirmiş. fakat ben buradaki hiçbir üyenin kötü niyetli olduğunu zannetmiyorum. önemli olan birbirimizin kalbini kırmamak, hesap günü geldiğinde, yapılmış en ufak bir kötülüğün bile su gibi akıp gitmeye delik arayacağı fakat geçebileceği ufaklıkta bir delik bulamayacağı o mahşeri kalabalık günü gelip çatdığında, kul hakkı yememiş olmaktır.
bu arada kendini tanıtmayan arkadaşlar lütfen ivedilikle yeni gelenler bölümüne girerek kendinizi tanıtınız. aksi takdirde üyeliğiniz silinecektir!!!!!
----------
p3 550 mhz | 128mb rdram ocz | 32mb riva tnt2 m64 | 320i çakal kasa drag racing team | haftasonları benzin haftaiçleri tüplü takılanlar | us robotics external efsane siyah kasa | doblo multijet muhteşem yüzyıl full tuğra edition | öro trak simülaytır 1-2-3-4-5'li çipetpet cd seti | 16 yaşında kendi işinin patronu olup para sayma makinesi alanlar | ios 5 | pepsi tıvist + acılı çiğdem bağımlıları | 2009 şırokko fıstık yeşili |
bu kullanıcının dükkanına eklenen son 10 ürün:
kınayt çarı gelmiştir... 5k 200 lira 10k 300 lira para atılır pazarlık sünnettendir
cine5'i dekoderden iyi çözen datron tv kartı mevcuttur... fiyat için pm atınız stok 1 adet en yüksek veren alır
her türlü kaçak-orjinal zippo ihtiyacınız ayrıca 81 ilde gaz dolum mümkünatı
acil 2. el araçlarınız alınır: mercedes c180 20 bin lira, nissan 350z 50 bin lira. 7/24 otobüsle memleketten gelicem trink para
odtü mezunu yüksek mühendisten çocuğunuza ortaokul matematik dersi verilir saati 400 tl
kuzu var koç var
full expert ingilizce çeviri sayfa başına 1 lira
feng shui felsefesine göre evinizin iç dekorasyonu yapılır
arabanızın vize işlemleri vekaleten halledilir
genç girişimcilere %50 hisse karşılığı 100 tl angel investment yapılır (tutmazsa geri ödersiniz) -
31. diesel1907
182 sayfalık entry (daha doğrusu kitap) yazıp debe'ye anca 25. sıradan girebilmiş yazar. harcadığın günlere deydi mi be apo?
-
32. şenol güneş
zuhahaha. takım 2-0 mağlup ve 2 stoperle oynuyo. şaka gibi. halbuki tüm takımlar 2-0 geriye düşünce 2 stoperini de çıkartır forvet alır.
amk salağı. sanki takım pozisyon üretemiyor da stoperini çıkartıcaksın. sen çıkar bakalım stoperini de akhisar nasıl 2-3 gol daha basıyo sana.
ulan herkes ne çok biliyo şu oyunu ya.
tanım: biliç'in gidişine üzüldüm, şenol güneş'in gelişine sevindim. tabii ki hataları olan, iyi bir teknik direktör. -
33. taksim'de ışid'cilerin kaçması
özgür olması gerektiği söylenen ifadelere bak hele:
- hanım çalışamaz, erkeklerle tokalaşamaz
- kadın kocasından izinsiz dışarı çıkmamalıdır (hahahahasiktir)
- erkek boşadım demeden boşanma olmaz (hadiii? demek öyle yarram?)
- siyah çarşaf giymek sünnettir (arsenik içerek ölmek sünnet, +2 huri veriyolar)
- dinimizde recm cezası vardır (işte bu yüzden o dininiz, benim değil)
- kafirlerin dini günlerine, sembollerine ve sahip oldukları makamdan ötürü din adamlarına hürmet göstermekte
kafir olma tehlikesi vardır. (yani yılbaşı kutlamayın, gurban bayramı neyinize yetmiyor, ayrıca fırsat bulursanız diğer dinlere inananları öldürün)
ne kadar da insanlıkla bağdaşık, kadına saygılı, sapıklıktan uzak, 21. yüzyıla ait ifadeler, aman allahım ne kadar da saygıya layık şeyler bunlar! broşürü dağıtan da kendi halinde sakallı bir adamcağız, yani eline fırsat geçse kesinlikle yabancı kadınlara cariye diye tecavüz etmeye, küçük kız çocuklarına nikah kıymaya, müslüman olmayanların kafasını kesmeye kalkmaz, bunlar dünyanın en masum, yüzünden en nur akan, en mazlum ve en mağdur insanları, batı bunlar üstünde oyun oynadığı için yapıyorlar her şeyi, yoksa bilim ve teknolojiye çok katkıları olacaktı kuşkusuz.
4000 yıl önce anadolu'da bunlar yokken kadınlar ne kötü haldeymiş, hakları bile varmış.
böyle ifadelere ifade özgürlüğü verilirse, ifade sahipleri meczup oldukları gerekçesiyle bir an evvel toplumdan tecrit edilmezse belki de coğrafi ve genetik* * ** açıdan dezavantajlı takipçiler edinir kendine, sonra bu takipçiler herkesin kendileri gibi sefil bir hayat sürmesini isteyebilirler, bilhassa kadınların ve bu broşürdekilerin sağlıklı fikirler olmadığını algıyalabilen insanların hayatını mahvetmek isteyebilirler, sonra bu uğurda oluk oluk kan akıtmaktan, kendilerini patlatmaktan bile çekinmeyebilirler. dünya herkes için güvensiz bir yer olur. o yüzden bu tarz şizofrenik iddiaların sahipleri, uydurdukları şeyler dünyayı kana bulamadan bir an önce kontrol altına alınmalıdır.
tepki gösterenleri bir ingiliz, bir avrupalı kadar tahammüllü olamamakla suçlayanlar ingiliz'in ya da herhangi bir avrupalı'nın böyle tipler hak ve özgürlükleri, canları açısından tehlike oluşturmadığı için bunların protestolarına filan gülüp geçtiklerinin farkında değil herhalde? ingiliz kadın devletin, hükümetin bu broşürde yazan saçmalıkları kural kabul edip özgürlüğüne kısıt getirmeyeceğini bildiği için güler geçer tabi, bu tipler onlar için 5. dünya ülkesinden gelmiş, kendi yapmayacakları adi işleri yapan, bakamayacakları kadar çok çocuk yumurtlayan, aptal şeylere inanan aptal insanlar sadece. özgürlüklerine, canlarına zarar verdikleri anda bak bakalım nasıl da ülke sınırı kapatılıyor, anderlecht'ten "molenbeek'te yaşayanları sınırdışı edelim" sesleri yükseliyor?
kadını da gözlerinden öperim. "ağzına kürekle vurmadığımız için böyle konuşuyor" diyebilenler galiba türkiye'yi sultanbeyli'deki kokuşuk bir aile apartmanı, her türk kadınını da bütün gün hoca, şeyh, hatipoğlu filan dinleyip erkeklerin fiziksel ve psikolojik her türlü şiddetine boyun eğen zavallı kadın akrabaları sanıyor. hiç öyle değil kardeş, hiç değil. -
34. müslüman aklının mühürlenişinin hikayesi
bugün siz ekşicilere bir amme hizmeti olarak robert reilly isimli amerikalı bir yazarın "the closing of the muslim mind, how intellectual suicide created the modern islamist crisis" yani "müslüman aklının mühürlenmesi; islamın entelektüel intiharı günümüz islamcılık krizini nasıl yarattı" diye çevirebileceğimiz kitabının özet tercümesini sunacağım. kitabın ingilizce pdf'sine şuradan ulaşabilirsiniz. kitap 2010 yılında yayımlanmış ve araştırdığım kadarıyla henüz türkçeye çevrilmemiş.
robert r. reilly, american foreign policy counsil denilen amerikan dış politika konseyi isimli bir kurumun üyesidir. bu konsey amerika birleşik devletleri kongresi denilen abd yasama organına danışmanlık yapan ve vaşington'da çalışan bağımsız bir kuruluştur. reilly 2002-2006 yılları arasında ırak savaşında abd savunma bakanlığında ve ırak enformasyon bakanlığında kıdemli danışmanlık yapmış. uzun yıllar islam alanında araştırmalar yapan bu yazarın uzmanlık alanı islamdaki mutezile mezhebinin yok oluşu ve eşarilik mezhebinin hakim olması ile filozoflar çağının* sonlanışı ve islamda deterministik düşüncenin çöküşü, bunun sonucunda "selefilik akımının nasıl ortaya çıktığı" gibi konular. kavramlara aşina olmak adına kabaca hazırladığım aşağıdaki şablonu bir aklımızda tutalım önce, bugünkü toplam müslüman nüfusuna göre itikadda mezheplerin oranları. rakamlar kesin değil, yaklaşıktır ama tutarlıdır:
%0 mutezile: akılcılar. felsefe islamın temelidir.
%25 maturidi: hanefi mezhebi. felsefe yok. türkiyedeki tarikatlar ve cemaatler, dolayısıyla türk halkı. pakistan vs.
%40 eşari: şafi ve maliki mezhebleri ile bir kısım hanbeliler. felsefe yok. en kalabalık grup.
%5 selefi: hanbeli mezhebi. felsefe haram. suudlar, ışid, el nusra, taliban, müslüman kardeşler, mursi.
%15 şiiler: caferi, zeydi vs. felsefe yok.
%15 geriye kalan felsefe serbest akımlar: sekülerler, aleviler, nusayriler, akılcılar, modernler, sovyet müslümanları*, kuran müslümanları, balkanlardaki avrupa müslümanları ve şiiliğin ismaililik kolu.
bu da mezhepler haritası: https://en.wikipedia.org/…dia/file:madhhab_map3.png
evet bu kısa takdimden sonra sözü reilly'ye bırakalım.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
islam dünyasında nereye gidersem hep aynı problemi görüyorum: sebep ve sonuç, sebep ve sonuç..." fouad ajami
"allah'ın her şeye gücünün yettiğini bilmez misiniz?" kuran 2/106
"felsefe bir yalandır." abu said ibn dust (d.1040)
bu kitap, dünya tarihinin en büyük entelektüel dramlarından birini anlatmaktadır: müslüman aklının mühürlenmesinin dramı. bu hikaye bir zamanlar yunan felsefesi ile zenginleşmiş ve döneminin en büyük filozoflarını çıkarmış islamın en sonunda nasıl aklı resetleme ve mühürleme pahasına sefalete ve zillete düştüğünün hikayesidir.
öncelikle bir kaç soru ile başlayalım hikayemize:
neden ispanya'nın sadece bir yılda çevirdiği kitap sayısı bütün arapların son bin yılda çevirdiğinden daha fazla?
neden suudi arabistan'da büyük bir kesim hala insanın aya çıkabildiğine inanmıyor?
neden islam medyası bazı doğa afetlerini hala daha tanrının cezalandırması olarak gösteriyor?
işte bunlar aklın mühürlenmesi ile ilgilidir hep.
aklı mühürlemenin iki temel yolu var:
1- aklın hakikati bulabilme kabiliyetini reddetmek ya da bu kabiliyetini sınırlı kabul etmek
2- hakikatleri bilinemez olarak görmek.
yani diğer bir deyişle "akıl zaten bilemez" ya da "ortada zaten bilinmesi gereken bir şey yok" tavrı. eşari ekolünde bu iki tavır da mevcuttu. tanrı ile onun yarattığı akıl arasından otorite seçme sorunsalı ise bu tavrın temelinde yatan gerçekti.
eğer birinin gerçeklik algısı ve gerçek dünya hakkındaki dini kabulleri yanlışsa ve bu kabuller onun inancının temellerini oluşturuyorsa, o kişi bu durumdan kurtulup hakikati bulabilir mi?
bugün bu soruyu islamda bir problem haline getiren şey "eşari düşüncedir". eşari düşünce 9-12 yüzyıllar arasında gelişmiş ve sonrasında islam dünyasına hakim olmuştur. eşari düşüncenin nedensellik denen mefhumu inkar etmesi, bugünün kısmen arap kültürü temelli sünni ortodoks islamını yaratmıştır. işte bu yüzden lübnan asıllı amerikan aydını fouad ajami'nin "islam dünyasında nereye gidersem gideyim hep aynı problemi görüyorum: sebep ve sonuç, sebep ve sonuç..." tespitine gelmiştir islam dünyası. fazlur rahman'ın "kendini felsefeden mahrum bırakan toplumlar aslında yeni fikirlerden mahrum bırakmışlardır ve bu da aydınlanmanın intiharı anlamına gelir" sözü ile papa'nın 2006 yılında söylediği "yunanlıların hediyesi olan "aklın" kaybedilmesi nam-ı diğer "dehelenizasyon" modern çağda batının en büyük problemlerinden biridir." sözü ile paralellik gösterir. islamın dehelenizasyonu* ise daha az bilinir çünkü bu süreç çok etkili ve direkt bir süreç olarak 9-12 yüzyıllar arası yaşanmış ve bitmiştir. ürdün kralı hüseyin'in dediği gibi: "islam bu dehelenizasyon sürecinden sonra yanlış yola sapmıştır." bu kitap "islamın başına bunlar nasıl geldi?" sorusunu değil "neden böyle oldu?" sorusunun cevaplarını anlatmaya uğraşacaktır. ve "neler yanlış yapıldı?" sorusundan çok "niçin böyle kötü sonuçlandı?" sorusuna cevap vermeye çalışacaktır.
9. yüzyılda kuranın yorumlanmasında iki yöntem mevcuttu: birincisi allahın iradesini ve gücünü merkeze alırken diğeri akılcılığı ve vicdanı (adalet duygusunu) esas alırdı. bu noktada belli sorular ortaya çıkıyor: akıl ile vahiy arasında nasıl bir ilişki vardır? tanrının vahiylerine aklın bir karşı duruşu mümkün müdür? ya da akıl vahiylerden uzak mı durmalıdır? belki en önemlisi de şu: akıl yoluyla doğru bilgiye ulaşılabilir mi? elbette bu sorular ile bütün diğer dinlerin inananları da karşılaşmışlardır. tüm tek tanrılı dinler de islamın yüzleştiği teolojik, felsefi, metafizik ve epistemolojik sorulara cevap aramışlardır. işte bu kitap sünni islamın bu sorulara tarih boyunca verdiği kabul gören cevapların islamı nasıl bir forma soktuğu ile ilgilidir. bugün nasıl ki ortalama bir hıristiyan augustine'in ya da aquinas'ın öğretilerinin hıristiyanlık dinine yaptığı etkiden habersizse aynı şekilde ortalama bir sünni müslüman da eşari ve gazali'nin el yazmalarının islama yaptığı etkinin farkında değildir. batıda ortalama birinin itikadda augustinian mı yoksa thomist mi olduğunu bilmediği gibi islam dünyasında da sokaktaki adam itikadda mezhebinin eşarilik mi yoksa maturidilik mi olduğunu bilmez. bugün islami cenahtan kaynaklanan terör olaylarını anlayabilmek için islamın derinliğine ve tarihsel felsefesine inmek gerekir. 11 eylül, londra, madrid, mumbai, detroit'te olan terör olaylarının islami açıdan gerekçeleri nelerdir? bu olaylar islam adına mı yoksa islamcılık adına mı gerçekleşmişlerdir? islamcılık, islamın deforme olmuş hali midir? eğer böyle ise islam bu hale nasıl gelmiştir? islam bu türde deformasyonlara karşı açık ve savunmasız mıdır? işte bu kitap özetle bu sorulara cevap bulmaya çalışacak.
1. kısım; islamın yunan felsefesini keşfetmesi
islamda akılcılığın kökenini bilmeden aklın mühürlendiği teşhisini yapamayız. kabe'de her kabileye ait 360 farklı putun olduğu çok tanrılı putperest (cahiliye dönemi denen) dönemde yunan felsefesinin arab yarımadasına girdiğine dair elimizde hiç bir delil yok. islam ilk yüz yılında çin sınırından ispanya'ya kadar bir alana yayıldı. özellikle bizanstan ve sasanilerden alınan yerlerde ciddi bir entelektüel birikim, çalışma mevcuttu. sasanilerdeki hocaların çoğu da bizanstan gelmeydi ve avrupa'da kaybolan yunan felsefesi burada üzerinde harıl harıl çalışılan bir şeydi. arapların bu bölgede islamı yayma çabaları onların da felsefe yoluyla ve bilimsel ahlakla islamı aklama ve akıl yoluyla felsefeyle uğraşan hıristiyanlara ve zerdüştlere kabul ettirme ihtiyaçlarının oluşmasına neden oldu. ve araplar, müslümanlar yunan felsefesi ile suriye, ırak ve iran'da tanışmış oldular. bu sırada o bölgede yüzyılların birikimi ile halen uğraş olan ve eğitimi verilen tıp, matematik, doğa bilimleri, kimya ve astroloji ile de ilgilenmeye başladılar. bu süreç 8. yüzyılda islamda inanılmaz bir akılcı çağın başlamasına neden oldu. mutezile mezhebi doğdu, müslüman filozoflar dünyaya geldi. elbette bunlara tepki olarak gelenekçi gruplar da oluştu: eşariler ve hanbeliler gibi.
bu dönemin ilk tartışması kader ve kaza konusundaki "kaderiyye vs. cebriyye" tartışmasıdır. bu tartışmaya göre akılcı muteziler kaderiyye tarafındadır ve her insanın kendi hür iradesi ile kararlar aldığını ve bu kararlara allahın müdahil olmadığını söylemişlerdir; diğerleri de ebu hureyre'den gelen "kadınlar doğum yapmadan önce kadının karnındaki fetüs'ün yanına iki melek gider ve yaşamı boyunca hak yolu mu yoksa sapkınlığı mı seçeceğini bir deftere yazarlar, fetüs doğunca defterdeki gibi yaşar ve ölür" hadisi gibi kaynakları göstererek "hayır her hareketimizin sorumlusu ve yaptırıcısı allahtır, allah bize ister iyiyi ister kötüyü yaptırır, sonunda da ister cennete ister cehenneme gönderir." diyerek cevap vermişlerdir. bu dönemde emevi halifeleri cebriyye tarafını savunmuştur çünkü cebriyye'nin "her hareketimizi allah yaptırır" görüşü onların zulmüne meşruluk kazandırmaktadır. misal birilerini öldürttüğü vakit "bunları bana allah yaptırdı" diyerek işin içinden sıyrılabilmektedirler. mutezilenin kurucusu vasıl bin ata'nın talebesi hasan el basri gibiler ise bu duruma karşı çıkmış ve "insanların kötü hareketlerinin kaynağı allah olamaz" demişlerdir. 750 yılında gelen abbasi hanedanı emevilerin tümünü temizler ve mutezileye destek olur. abbasiler bu dönem ulema takımı üzerinde otorite kurma çabası içindedirler. abbasilerin 7. halifesi memun tahta oturunca şii mezhebine ve mutezilere daha fazla yakınlaşır, kendisi felsefe tarafından adeta büyülenmiştir.
ikinci önemli tartışma akıl vs. nakil tartışmasıdır.
islamda tam anlamıyla kemale ermiş ilk inanç ekolünü muteziler kurmuştur. eşarilik ise ikinci ekoldür. zaten hasan el eşarı 40 yıl boyunca mutezilik yapmış ve sonunda kendi ekolünü kurmaya karar vermiştir. bu iki ekol arasında başlayan tartışmalara da kelam ilmi denilmiştir. kelam ilmi aklın dindeki konumu, ahlakın akıl ile belirlenip belirlenemeyeceği, özgür iradenin gerekliliği, iyiliğin ve adaletin akıl yoluyla mı yoksa tanrının iradesi ile mi belirlendiği gibi tartışmaların yapıldığı ilim dalıdır. mutezile aklın iyiliği, kötülüğü, evrensel ahlakı bulabileceğini, insanın ruhunun iyiliği bulma fıtratında yaratıldığını iddia etmişlerdir. islamdaki teoloji tartışmalarında tartışmayı kaybedenlerin kitapları genelde yakılır. bugün elimizdeki bilgiler de kazanan tarafın verdiği karşı argümanlardan derlenmiştir. ancak mısırlı akademisyenler 1950'lerde yemendeki bir camiide 10. yüzyıldan kalma çok sayıda mutezile kaynağı buldular. ve bu kaynaklar artık mutezilenin fikirleri konusunda daha güvenilir kaynaklardır. mutezile diğer ekollerden "tanrı insanlara özellikle akıl vermiştir ve insanlar akıl yoluyla tanrıyı, ahlakı, iyiyi, kötüyü bulur; akıl, insan-tanrı ilişkisinde merkezdedir." görüşüyle keskin bir biçimde ayrılır. mutezileye göre tanrının insandan beklediği ilk vazife akıl yoluyla bir yaratıcı olduğunun bulunmasıdır zira tanrı duyularla ya da ilhamla bulunmaz. işte bu yüzden akıl vahiyden daha önemlidir. hiç vahiy gelmese bile insan varoluşunu sorgulamalı ve tanrıyı vahiyden bağımsız şekilde akıl yoluyla bulmalıdır. mutezile tanrının dünyaya doğrudan müdahale ettiği fikrine karşı çıkar. tanrı dağdan salınan bir kayayı aşağı kendisi yuvarlamaz bunun için yer çekimini yaratmıştır ve bu görevi her seferinde yer çekimi ifa eder. mutezile tanrının kanunlarını doğa kanunları olarak tanımlar. her maddenin kendine has bir özelliği vardır, tanrı böyle yaratmıştır ve bu özellik her seferinde aynıdır. bu yolla tanrının varlığına ve insanlarla konuştuğuna ikna olduktan sonra bu sefer tanrının konuşmalarının (kuranın) gerçek, orijinal olup olmadığına karar vermek gerekir. bu da akıl yoluyla gerçekleşir. bu gerçekleşirken ayetler bize bir şeyin iyi ya da kötü olduğuna dair bakış açısı verir. ancak bir şeyin iyi ya da kötü olduğunun net sonucuna biz ancak akıl yolu ile varabiliriz. mutezile, thomas aquinas ve ibn-i rüşd apayrı yüzyıllarda ortak bir şekilde "tanrının sadece güç değil aynı zamanda akıl da olduğunu, insan aklının da tanrı üretimi olduğunu, insan aklının tanrının aklından geldiğini, evrendeki rasyonelliğin aklın doğruyu bulabileceğine delil olduğunu, tanrının ilahi yasaları akılcı bir şekilde yaratıldı ise akıllı bir yaratık olan insanın da akıl yönünden bu sonsuzluğun bir parçası olması gerektiğini" söylemişlerdir.
üçüncü önemli tartışma "iyiyi ve kötüyü akıl ile ayırt etmek mümkün müdür" tartışmasıdır.
mutezileye göre sonsuz kanunun bir parçası olan insan bu özelliğinden dolayı iyi/kötü/adil ve adaletsiz gibi kavramların bilincindedir. iyilik ve kötülük standart şekilde evrensel olarak bellidir, bu yüzden akıl iyiyi ve kötüyü ayırt edebilir. tıpkı aristo'nun da bahsettiği gibi akıl yoluyla mutlak ahlaka ulaşılabilir. mutezilenin bu fikri daha önce bahsettiğimiz "özgür irade" tanımından gelir. allah mutlak iyidir. allah kötülük diye bir şey yaratmamıştır. kötülük sadece bu dünyada vardır ve insan üretimidir. bu da allahın insanlara verdiği özgür irade sayesindedir. bu nedenle kötü olan her şey insanidir. işte bu fikir aklın islamda geri kalan her şeyden önce geldiğinin göstergesidir. ancak buna "peki hasta çocuklar ve hayvanlar ne olacak, onlara olan kötülük insan kaynaklı değil ki?" sorusu sorulur ve muteziler buna da "elbette kendiliğinden hasta olanlar için sonunda allahın genel bir iyilik tasavvuru vardır. yoksa allahın varlığını ve kitabın haklığını sadece ve sadece akıl ile bulup da bundan sonrasında aklı devre dışı bırakmanın ya da sınırlamanın bir açıklaması olamaz. allahın kötülük yapabileceğini düşünmek allaha inanmamaktır" şeklinde cevaplarlar.
dördüncü önemli tartışma "kuran ezelden beri allah ile varola mı gelmiştir yoksa sonradan mı yaratılmıştır?
gelenekçiler, ortodokslar, eşariler kuranın ezelden tanrı ile birlikte geldiğini ve ebede kadar tanrı ile birlikte var olacağını söylemişlerdir. muteziler ise kuranın sonradan yaratıldığını iddia etmişlerdir. mutezile tanrının kendi farkındalığının kendi varlığı ile birlikte ezelden beri var olduğunu bu nedenle tanrının özünün onun bilinçsel farkındalığından ayrıştırılamayacağını ve henüz yaratılmamış bir takım sözlerinde (kuran) onun özünde ezelden beri var olduğunu anck sonradan yaratıldığını, tıpkı henüz yaratılmamış bir insanın ta ezelde bile tanrının özünde varolması gibi ifadelerle açıklamaya çalışmışlardır. ayrıca eğer kuran tanrı tarafından yaratılmış bir şey değil de ezeli bir şeyse bu durumda onun da ikinci bir tanrı olması gerektiğini söylemişlerdir. (skocax notu: kuranın yaratılmış olup olmadığı önemlidir. zira kuran yaratılmışsa akıl da yaratılmıştır ve bu durumda kuranın akıla üstünlüğü değil eşitliği söz konusu olur.) abbasi halifes memun 830 yılında beytül hikmet denilen felsefe okullarını ve tercüme merkezlerini açar (skocax notu: harun reşid başlatır ancak memun zamanında sistem olarak oturur. bunlar daha sonra aklın ve felsefenin kovulduğu yerine keramet, kalp ilmi, tasavvuf ve ilhamın geldiği nizamiye medreselerine dönüşecektir) . buralarda yunan felsefesi arapçaya çevrilir. burada yetişen ilk islam filozofu el-kindi'dir. el kindi "hakikati arayan için hiç bir şey hakikatin kendisinden daha değerli değildir." sözünün sahibi büyük bir filozoftur. tıpkı muteziler gibi akıl ve vahiy arasında sade ve hakikatperver bir harmoni oluşturmuştur. bu dönemde halife el memun abbasi devletinin resmi ideolojisi olarak muteziliği ve "yaratılmış kuran" fikrini esas alır, ulemasını bu fikirle test eder ve kuranın yaratılmış değil de ezeli olduğundan bahsedenleri cezalandırır. ceza alanlardan biri de hanbeli mezhebinin kurucusu ahmed bin hanbel'dir. hanbel, mahkemede her türlü soruya hiç yorum yapmadan sadece ayet ve hadisleri ezbere okuma yoluyla cevap vermekte, eğer ayet ve hadiste bulunmayan bir bilgi sorulursa sessiz kalmaktadır. hanbel'in bu dik duruşu gelenekçileri ve ortodoksları ona hayran bırakır. (skocax notu: bugün ışid ve selefiler hanbeli mezhebinden ve ibn-i teymiyenin yolundandırlar, ibn-i teymiye de hanbel hayranıdır, hanbelidir, hanbelcidir. selefiliğin kökü olarak en az ibn-i teymiye kadar ahmed bin hanbel de kabul edilir, eşariler en azından akıl yoluyla tartışmayı kabul ederler ancak hanbel akıl yoluyla tartışmanın da karşısındadır. iletişime kapalıdır. sadece ayet ve hadis üzerinden konuşur. kısaca bugünkü ışiddir, selefiliktir.)
2- mutezilerin alaşağı edilmesi; aklı mühürleme süreci başlar
abbasilerin ve islam imparatorluklarının bütün zamanlarda en güçlü olduğu dönem 5. abbasi halifesi harun reşid dönemidir. harun reşid ile onun neslinden 9. halife vasık arasında kalan 60-65 yıllık süre de muteziliğin devletin resmi ideolojisi olduğu dönemdir. özellikle 7. halife memun, geceleri rüyasında aristo ile tartışacak, aristo'ya "iyi nedir?" diye soracak o da "iyi rasyonel olandır" cevabını verecektir. vasık'tan sonra gelen 10. halife mütevekkil iktidarının 2. yılında bugünkü sünniliğin kökü olan ehli hadisçi islamı benimser ve mutezi düşünceye cephe alır. hüseyin'in kerbela'daki türbesi yıkılır. imparatorluk sınırları içinde yaşayan hıristiyan ve yahudilere zulmeder, kılık kıyafet dayatmaları yapar. daha önce devlette önemli mevkilere gelen muteziler görev yerlerinden uzaklaştırılır. mutezilerin hapse attırdığı ibn-i hanbeli'i serbest bıraktırır ve kuranın yaratılmış olup olmadığı tartışmasını yasaklar. beytül hikmet denen medreselerde kelam ilmi ve felsefeyi kaldırarak sadece bilimsel çalışma ve çeviri yapan okullara dönüştürür. arapların ilk filozofu olan büyük el kindi'nin kütüphanesine el koyar ve 80 yaşındaki filozofa zulmettiği rivayet edilir. daha sonra gelen 16. halife ahmet mutezid döneminde kelam ve felsefe kitaplarının çoğaltılması ve satışı yasaklanır. mutezilerin bağdat'ta baskıya uğraması muteziliği hemen bitirmez. bağdatta kalmaya devam edenler olduğu gibi başka yerlere çekip gidenler de vardır. mesela bir kısmı iran bölgesinde ehli beytçiler tarafından kurulan büveyhoğulları devletine gider. ve hatta albert hourani bugün en fazla kabul görmüş şii öğretilerin bu dönemki mutezilerin ekolünden geldiğini iddia etmektedir. dört bir yana dağılan muteziler ibn-i sina, farabi ve ibn-i rüşd gibi döneminin en büyüğü akılcı filozofların ortaya çıkmasını sağlamıştır. (skocax notu: bugün halife mütevekkilin seçtiği islamı yaşayan ehli sünnet taifesi bu yazıyı okuduktan sonra kendileri de araştırıp emin olarak bundan sonra artık sağda solda ibn-i sina ve farabi ile övünürken bir kez daha düşünürler umarım) lübnan asıllı ingiliz yazar george hourani mutezilenin tam olarak çöküşünün 25. halife ahmet kadir'in 1017 yılında tahta çıkması, 1060'larda bağdatta hanbeli eylemleri ve ardından selçuklu devletinde nizamiye medreselerinin kurulması ile gerçekleştiğini iddia etmektedir. 14. yüzyılda tunus'ta ibn-i haldun doğar ve döneminin en akılcı islam bilgini olmasına rağmen o bile eşaridir artık.
islamın en literalist yani kelimesi kelimesine vahyi ve hadisleri uygulayan ve yaşayan fıkıh ekolü hanbeliliktir. hanefi, şafii, maliki ve hanbeli sünni islamın 4 mezhebidir ve 12. yüzyıldan itibaren 5. bir mezhebin kurulması yasaklanmıştır. buna sünniler "içtihat kapısının kapanması" derler. bu tarihten sonra sadece "mevcut" içtihatlardan biri seçilebilir artık, yeni içtihat yapılamaz. halen öyledir. bunu daha sonra aşmaya çalışanlar olduysa da "eski insanlardan daha mı iyi bileceksin" diyerek susturulmuşlardır. bunlardan sadece hanbeli kelam ilmini tümüyle reddetmiş diğer üçü kelam ilmini bir süre önem vermiştir. hanbeli'ye göre allahı bulmak için akla ihtiyaç yoktur. kişi aklını kullanmadan allaha iman etmeli ve vahiy ile hadis dışında kendi aklından yeni bir şeyler uydurmamalıdır. örneğin hanbeli eğer muhammed karpuz yemediyse bize karpuz yemek yakışmaz demiştir ve hayatı boyunca karpuz yememiştir.
eşarilik mutezile ile mücadele ederken hanbeliliği de desteklemiştir. tanrı mutlak güç ve iradeyi temsil ettiği için aklın iktidarı savunulamaz. cezayir asıllı fransız yazar muhammad arkoun bu durumu " onlara göre hakikat vahiy ve hadis aracılığı ile bütünüyle verilmişti, "acaba burada ne demek istedi tanrı" diye sormaya bile gerek yoktu, yani aklın sessiz kalması gerekliydi" şeklinde açıklar. hıristiyanlık gibi diğer dinler de mucizeleri onaylar, islamda mutezile dahil neredeyse bütün akımlar da mucizelerin varlığını belirtmiştir. ancak eşari öldükten 150 yıl sonra gelen gazali dünyanın her anının bir mucize olduğunu, allahın her an dünyayı kontrol altında tuttuğunu ve sabit bir doğa yasaları listesinin çıkarılamayacağını. bunun yerine doğada sürekli aynı şekilde tekrar eden hareketlerin en fazla doğanın alışkanlıkları şeklinde ifade edilebileceğini söylemiştir. (skocax notu: bu demek değildir ki müslümanlar f=ma'yı kabul etmez, mesela gazalinin "ahiret aleminin sırları" adlı kitabında yazan ve doğa kanunları ile ve akılla çelişen binlerce zırvayı da f=ma'nın yanında kabul etmelerine yol açar, bu da müslümanların ben gazaliyim ya da gazaliciyim diyen herkesin peşinden akıl kullanmaksızın koşmasına neden olur)
3. iradenin metafiziği
ebu hasan el eşari, yunan felsefesinden gelen atomik teoriyi islama uyarlar. ona göre dünya atomlardan oluşmaktadır ve atomlar arası bağlantıyı da tanrı bizzat kendisi sağlamaktadır. zamanda ve mekanda bütün varlıklar her an atomların tanrının iradesi ile yeni bir form alması ile oluşur ve yok olur. tanrı bu oluşma ve yok olma süreci arasındaki bağlantıyı iradesi ile sağlar. bir andan diğerine geçerken bütün resimde değişiklik olması mümkündür ve bu bütünüyle tanrının nasıl istediği ile ilgilidir. örneğin bir ağacın bir sonraki anda hala ağaç olarak kalıp kalmayacağı net değildir. tanrı isterse ağaç olarak kalır istemezse bir domuza dönüşebilir ya da yok olabilir. eşariliğin radikal metafizik algısını tam olarak anlayabilmek için islamabad üniversitesinden pervez hoodbhoy'un örneğine bakalım: " eşariliğe göre yayından fırlamış ve hızla giden bir okun istikametindeki her an tanrı tarafından yeniden yaratılır ve yeniden yok edilir. okun bir önceki konumuna bakarak bir lahza sonraki konumunun neresi olabileceğini çıkarabilmek mümkün değildir çünkü bu allahın iradesine bağlıdır ve genelde giden bir okun hangi istikamette gideceğini çıkarabiliyor olmamız "allahın alışkanlıklarıdır" yasaları değildir."
islamda nedenselliğin kaybedilmesi eşarilerin "atomik teori ve durmadan yeniden yaratılan anlar" görüşünün gazali'de zirve yapması ile gerçekleşir. gazali neden-sonuç ilişkisini tıpkı eşari gibi reddetmiştir ve eşari'den siyasi anlamda daha güçlü bir konumdayken bunu yapmıştır. gazali'ye göre "susamak ile su içmek arasında bir neden sonuç ilişkisi yoktur. ateşe değmek ile yanmak arasında, acıkmak ve yemek yemek arasında, hastalanmak ve ilaç içmek arasında neden sonuç ilişkisi, nedensellik yoktur. bunun yerine ilahi bir irade vardır ve mesela kumaşı yakan bizzat tanrıdır. yanma başlayınca kumaşın küllerini yaratır ve ona siyah rengini verir. bu işlem sırasında melekleri kullanır ya da doğrudan kendisi yapar. filozofların ateşin yanmaya sebep olduğuna dair iddialarında "gözlem" den başka kanıtı yok. oysa ateşin kumaşı yakmasında nedensellik değil ateş ile kumaşın aynı anda bir arada bulunması yani eşzamanlılık ve birliktelik vardır, gözlem sadece eşzamanlılığı/birlikteliği ispatlar nedenselliği değil." nedensellik yoksa akıl da yoktur demektir. akıl denilen şey sürekli tekrar eden bir takım şeylerin bir düzeni olduğu kabulünü kendine mekanizma edinir. gazali "peki neden hep aynı nedenler aynı sonuçları doğuruyor?" sorusunu da "bunlar allahın alışkanlıklarıdır, adetullahıdır, her seferinde aynı sonuçların ortaya çıkması nedenselliği ispatlamaz" şeklinde cevaplar. gazali'nin bu tutumu en nihayetinde şu anlama gelmektedir: bu dünyada fiziki, ahlaksal ya metafizik anlamda hiç bir düzen yoktur tüm bu kavramlar havada asılı durmaktadır." ibn-i rüşd bu durumu "eğer sebepler ve sonuçlar arasında bir bağlantı yoksa bu dünyada bir düzenin ya da nizamın olması mümkün değildir. eğer düzen ve nizam yoksa da var olan şeylerin bilme ya da irade kullanma gücü yoktur demektir. oysa düzen ve nizamın bir bilgelik ve akıl aracılığı ile yaratılmış olduğunu görüyoruz." işte bu iki farklı tutumdan gazalinin tanrıyı mutlak irade, ibn-i rüşd'ün de mutlak akıl ya da mutlak bilgelik olarak gördüğünü anlıyoruz. "zaten yanmanın sebebi ateştir, ateşin sebebi ısıdır diye en son mutlak sebebe gitmeye kalkarsak sebeplerin sebebi olarak da allah'ın kendisini görmüş oluruz. bunun sonucunda "eğer tanrı tek sebep değilse o zaman tanrı tek tanrı da değildir" anlamı ortaya çıkar. bu yüzden nedenselliği islam kabul etmez." demiştir eşarilik. (skocax notu: bir inanan için eşariliğin bu kurgusu doğru olabilir. inananlar için elbette yoktan var edici bir güç aynı zamanda bütün nedenlerin de nedeni olmak zorundadır. ancak bu düşünceye ulaşabilmek uğruna nedensellik denen ilkeyi harcamış olmaktır asıl problem, f=ma formülünün kanun olmasını tanrının varlığına tehdit gören bir anlayıştır bu. f=ma kanun değil "alışkanlıktır" bu anlayışa göre.) nedenselliğin inkarı bilim için gerekli olan "tahmin yürütme" yi epistemolojik olarak imkansız teolojik olarak da istenmeyen bir şey yapar. bu durum bütün günlük hayatı etkiler. bugün çoğu sünni ulema yağmurun nedeninin bilimsel açıklamasını "tanrının insana gösterdiği ilüzyon" olarak görmekte, yağmurun aklın ötesinde bir sebebinin olduğuna iman etmektedir. 1983-1984 yıllarında "tanrı havayı yaratır ve istediğinde yağmuru yağdırır; hava durumu hesaplanabilir değildir" görüşü ile pakistan'da hava durumu haberleri yayından kaldırılmıştır.
epistemolojinin, bilgi felsefesinin kaybedilmesinin sebebi nedenselliğin inkar edilmesidir. bu dünya için eğer sebepleri ve tahminleri ortadan kaldırırsanız bilginin kendisini de ortadan kaldırmış olursunuz.
objektif ahlakın varolabilirliği fikrinin kaybedilmesi epistemolojinin yani bilgi felsefesinin kaybı ile olmuştur. gazali ve cüveyni aynı sözde birleşmişlerdir: "akıl ahlaki hakikatin kaynağı olamayacağına göre farzlar ve haramlar için yani insan davranışını sınırlayan kurallar için de zoraki bir kaynak olamaz, ancak şeriat buna kaynak olabilir." zaten eşari "bir insan iyilik yaptı ve cennete gitmeyi kabul etti diye illa cennete gitmesi gerekmez, cennete gitmesi gerektiğine biz aklımızla karar veririz ancak allahın aklı bütün akıllardan üstündür ve dilerse cehenneme de atar, bütün hayatını ibadetle ve inançla geçirmiş birinin eğer allah dilerse cehenneme atılması ahlaksızlık değildir, bu allahın iradesidir ve onun ahlak tahayyülünü, iyi ve kötü anlayışını bizlerin anlayabilmesi mümkün değildir" demiştir.
adalet mefhumunun kaybedilmesi objektif ahlakın varolabilirliği fikrininkaybolması ile ortaya çıkmıştır. gazali adalet mefhumunu şu şekilde açıklar: "allahın adaleti ile insanın adaleti karşılaştırma kabul etmez. insan adaleti kurmaya uğraşırken, mesela birinin hakkı savunulurken bir başkasının bundan zarar görmesi gibi belli noktalarda ufak adaletsizliklere neden olabilir. ancak allahın adaletinde zerre kadar hata yoktur. birine hak verilirken diğerinde zerre kadar haksızlık uygulanmaz." gazali adaleti "bir farzı yerine getirmek, bir haramdan sakınmak" tanımına indirgemektedir. dünyadaki adalet de allahın koyduğu kurallar ve yasakladığı haramlardan ibarettir. akıl adaletin bir parametresi olamaz. yani nedenselliği kaybedince kaybettiğiniz akıl sonunda adaleti de kaybetmenize sebep olmuştur. felsefe tarihi dersleri isimli kitabında hegel eşari islamını şöyle açıklar: "bu islam türünde tanrının davranışı bütünüyle akıldan yoksun şekilde sunulmuştur. akılcılıkla ilgili her şeyin ve karşılıklı bağımlılığın bütünüyle dağılması tanrının davranışını tamamen soyut bir hale getirmiştir. arapların geliştirdiği bilim ve felsefe bu yönde ilerlemiştir sadece kapristen ibarettir."
özgür irade kavramının kaybedilmesi "ilk sebep (sebeplerin sebebi) tek ve mutlak sebeptir" görüşünden dolayı tüm bu süreçler yaşandıktan sonra gerçekleşmiştir. bu yüzden eşari'ye göre insan bir eylemin başlatıcısı ya da bitiricisi olamaz"
islam reformcusu akademisyen fazlur rahman'ın dediği gibi: "10. abbasi halifesi mütekellim aristocu doktrini reddetmesi eşariliğin yeni argümanlar kazanmasına neden oldu. atomik teori güçlendi. doğal nedensellik inkar edildi. ve islam aklı bütünüyle reddeden adeta devasa bir dogmaya çevrildi. kalp ilmi, keşif, ilham ve keramet gibi bir takım metafizik terimler icat edildi. vahiyler bu terimler aracılığı ile eğilip büküldü. kısaca eşarilik kendi uydurduğu teoloji aracılığı ile gerçekliği reddetmiştir." ironik biçimde aslında insanı belki de dinsizliğe götürmesi gereken "şüphecilik" eşarileri "acaba akıl ile ulaşılan bilgi doğru bilgi mi şüphesi ile demek ki doğru bilgi sadece vahiydir" gibi bir çelişkiye götürmüştür.
4-eşariliğin zaferi
eşarilik oldukça radikal olmasına rağmen hemen hemen bütün sünni islam dünyasına yayılmıştır. (skocax notu: orijinal halini kaybeden maturidilik bugün bütünüyle eşarilik hükmü altındadır, maturidiler kendi maturidi alimlerinden çok gazali gibi eşari alimleri okurlar ve onun anlattıklarını yaşarlar bugün: (bkz: #56421440))
(eşariliğin zaferini şurada ben de anlattım: (bkz: gazali/@skocax), kitapla aşağı yukarı paralel. bu nedenle tekrar girmeyeceğim burada)
5-gazalinin talihsiz başarısı ve islamın dehelenizasyonu
pakistanlı felsefe profesörü m. abdul hye "gazali eşariliği öylesine popüler yapmıştır ki bugün artık müslüman aleminin genel ideolojisi haline gelmiştir eşarilik. halife memun'un aristolu rüyaları bir kabusa dönüşmüştür. g.b. macdonald "gazali zeka ve aklı sadece akla olan güveni yok etmek için kullanmıştır" der. duncan mcdonald evam eder "gazali işini bitirdiğinde islamda geriye hayata dair hiç bir entelektüel temel kalmamıştır. tarafı yunan şüphecilerle david hume'un şüpheciliğinin tarafıdır. nihayetinde bizleri vahyin ve el yazmalarının sınırladığı dünyaya savurmuştur." gazaliden 100 yıl sonra endülüs'te ibn-i rüşd, gazalinin filozofların tutarsızlığı isimli kitabına satır satır reddiye yaptığı tutarsızlığın tutarsızlığı isimli kitabında akıl ile vahyin birlikte var olabileceğini anlatır. ayrıca gazali'nin "safsata" olarak nitelediği felsefe için tıpkı muteziler gibi ilahi ilahi yasanın olmazsa olmaz bir ilkesi olduğundan bahseder. ancak çok geçtir artık. 1195 yılında cordoba'da ibn-i rüşd'ün tüm kitapları yakılır ve felsefe yasaklanır. aristo'nun en büyük çevirmenlerinden biri olan ibn-i rüşd islam dünyasındaki sıfır etkisine rağmen avrupanın kaderine muazzam bir değişim getirmiştir. cordoba'daki kitap yakımından önce avrupa'ya dağılan kitapları yaratmıştır bu değişimi.
islamın dehelenizasyonu yunan düşüncesinin eşari baskı altında asimile olması ile gerçekleşir. bu durum islam dünyasında girişimciliğin, merakın ve hayal gücünün yok olması ile bugünümüzü yaratmıştır. fahreddin er-râzî gazalinin müridi ve ibn-i sina eleştirmeni 12. yüzyıldaki eşari büyüklerinden biridir ve söylediği şey şu: kelam ilminin ve felsefenin yöntemlerini araştırdım, bunlarda vahiyde bulduğum faydanın hiç birini bulamadım." 13. yüzyılın en önde gelen hadis merkezi saylan şam'daki darül hadis medresesinin rektörü ibn-i salah (ö.1251) kendisinden kelam ve felsefe çalışmasında bulunmak isteyen talebelerine "felsefe çılgınlığın temelidir, karışıklığın sebebidir, külliyen hatadır" fetvası ile cevap verir. eşariliğin zaferi ibn-i teymiye (ö.1263) ile devam eder. eşari atmosfer "aklın tanrı ile olan ilişkide hiç bir hükmü yoktur" diyen hanbeliliği ayrı bir forma sokmuş, teymiyecilik daha sonra abdul vahhab ile vahabiciliğe günümüzde de selefiliğe dönüşmüş bugün suudi arabistan'ın resmi ideolojisi olmuştur. gazalinin felsefeye yaptığını ibn-i teymiye teolojiye yapmıştır. türk bilgini katip çelebi (ö.1657) osmanlının gerileyişine kafa yorar ve sorunun "eski alimlere sadakat yüzünden yeni ilimlerin ve düşüncenin, felsefenin yasaklanmış olması" olduğunu belirtir. fazlur rahman 2008 yılında bir röportajında arap dünyasından filozof çıkmasının imkansız olduğunu, modern çağda bir tane bile arap filozof göstermenin mümkün olmadığını söyler. bunun gerekçesi olarak da teolojik etki ile şekillenmiş arap kültürünü gösterir. suudi şuura meclisinin temsilcilerinden ibrahim el buleyhi, ibn-i heysem, farabi, ibn-i sina, el razi, el kindi, el harezmi, ibn-i rüşd gibi muazzam müslüman filozofların aslında islamın özünün değil mezopotomya ve livan'daki yunan felsefesinin başarısı olduklarını itiraf eder. müslüman akademisyen bassam tibi siyasi anlamda rasyonel düşünce devlet eliyle sistemleştirilemediği için yunan düşüncesi islam dünyasında asimile olmuştur, bugünkü köktendinci islamcılar islamın altın çağını yaşatan ibn-i sina ve ibn-i rüşd gibi alimlere bugün bile düşmanlardır" der. mısırlı reformcu müslüman düşünür tarek heggy " islam dünyası katı bir gelenkçi olan ve insan aklını hakir gören gazali ile akla ve mantığa hakettiği değeri veren ibn-i rüşd'ün fikirlerinin çatıştığı bir savaş alanıydı ve çoğunluğun gözünde bu savaşın galibi gazali oldu" demektedir. fazlur rahman "eğer gazali olmasaydı bugün dünya bambaşka bir yer olurdu" diye belirtir.
6-çöküş ve sonuçları
gazali yerine ibn-i rüşd'ün fikirleri kabul görseydi müslüman aklı mühürlenmeyecekti. kahire üniversitesinde felsefe kürsüsü sahibi hassan hanafi gazali'nin aklı ve rasyonaliteyi eleştiren bilinmezci eşarı tutumunun siyaset anlamında tarih boyunca tüm hükümdarlara inanılmaz kolaylıklar sağladığını iddia eder. buna karşı olabilecek bir örnek modern türkiye'nin kurucusu mustafa kemal atatürkün kendi döneminde gazali kitaplarının türkçeye tercümesini yasaklatmış olmasıdır. bugün islam ile demokrasinin bir arada olamayışının nedenleri merak ediliyor. eşari ve hanbeli (selefi) düşüncenin olduğu yerde demokrasinin olma şansı yok. demokrasinin ön koşulu insan aklının öncelikli olduğunun gerek felsefi gerek teolojik anlamda kabulüdür. aksi halde meşru kaynak ne olacak? aklın kovulduğu, neden sonuç ilişkilerinin meşru görülmediği bir yerde bir yasa, düzen, uygulama akılların çatışması ile meşru yoldan nasıl yapılabilir? eğer bir insan akla ve mantığa uymayan, nedenselliği reddeden bir dünyada yaşıyorsa kaderden başka sarılabileceği dayanağı yoktur. ülke idaresinde uygulanabielcek yönemler, anayasa yazmak, yasa oluşturmak, idari yapılanma çeşitleri... bunların tümü içtihat yani "yeni doktrinler ve hükümler ekleme" kapısı 13. yüzyılda kapanmış sünni islamla nasıl mümkündür? anayasa 13. yüzyılda yazılmıştır, yasalar oluşturulmuştur, devlet idaresi üzerinde çalışılmasına gerek olmayan bir şeydir bu durumda. oysa siyaset bilimi ve hukuk her geçen gün daha da gelişen bilimlerdir. bu gelişmeden uzak kalmak ve siyaseti, hukuku 13. yüzyıla hapsetmek demokrasiyi imkansız kılar. demokrasi olmadan medenileşme, gelişme ve adilleşme olmaz. eşari etkiyle şekillenmiş islam namazda başkan ve kölenin aynı safta durarak ya da kabede tavaf sırasında tümünün aynı ihrama girerek eşitlendiğinden bu islamın insanları eşitleyen bir din olduğundan bahseder. oysa bu islamda kadın ve erkek ayrı haklara, inanan ve inanmayan ayrı haklara sahiptir. insanları eşit görmez. insanların eşit olmadığı yerde demokrasinin oturması mümkün değildir. bugün bütün islam ülkelerinin anayasalarında dahi inanç ya da resmi inanç adına yapılan insan hakları ihlalleri ve özgürlük kısıtlamaları vardır. 1990 yılında kahire'de yayınlanan islamda insan hakları deklarasyonun evrensel insan hakları deklarasyonu ile arasındaki farkları çıkardığımızda insan hakları ihlali olan maddelerin "bunlar allahın vahiyleridir" şeklinde açıklandığını görüyoruz. şeyhül el ezher, mısırdaki meşhur el ezher üniversitesinin şeyhi olan ve sünni islamın en yetkili mercii olarak görülen muhammed said tantavi 2000 yılında suudi arabistanı dünyada insan haklarını en iyi koruyan ülke olarak göstermiş gerekçe olarak da "allahın kanunları ile insan haklarını koruyorlar, onlardan iyisi olamaz" demiştir. gazali'nin dolaylı etkilerinin dışında doğrudan etkileri de hala devam etmektedir islam dünyasında. bir kaç on yıl önce pakistan'da fizikçilere sebep/sonuç ilişkisini inkar etme eğitimleri verildi. çocuklara derste "oksijen ve hidrojen birleştiği için su oluşur" demek yerine "oksijen ve hidrojen bir araya gelince allah suyu yaratır" demeleri telkin edildi. nedenselliğin reddi insanları gerçekliğin reddine götürür. 1990 yılında suriye'de sadık celal el azm isimli filozof, kasıtlı olarak "sünni islamın kutsal kabul edilen kaynaklarını kullanarak islama göre dünyanın düz olduğunu ve güneşin etrafında dönmediğini, dolayısıyla gerçekte de dönmediğini" anlatan bir kitap yazdı ve el ezher'den buna reddiye vermelerini istedi. sünni islamın kalbi olan kos koca el ezher'den hiç kimse el azm'a karşı çıkamadı. hizbuttahrir örgütüne göre bütün doğal felaketler tanrının cezalandırmasıdır bu yüzden doğal felaket sigortası yaptırmak haramdır. hatta eceli geldiğinde allaha karşı çıkmak olmaz diye otomobillerde emniyet kemerine bile karşı çıkarlar. şunu anlamalayız ki islama yerleşmiş bir kelime olan "inşallah" basit bir kelam değil çok ciddi bir dini doktrindir.suudi arabistan'da hemen hemen herkes petrol zengini olmalarını "doğru yolda oldukları için allahın onlara lütfu" olarak algılar. pakistan'ın taliban kontrolündeki bölgelerinde çocuk felci aşıları ecel gelirse önünde kimse duramaz bu aşılar ecele müdahale ediyor gerekçesi ile ulema tarafından haram kabule edildi.
bugünkü islam anlayışı aynı zamanda baştan sonra komplo teorileri ile doludur. komplo teorilerine inanmak islam kültürünün parçası haline gelmiştir. 2004 yılında üst düzey suudi bir yetkili televizyonda "noelde zinacılar ve kafirler küfre daldıkları için allah onları tsunami ile kahretti" şeklinde bir açıklama yapar. yine katrina kasırgası da allahın amerika'yı cezalandırmasıdır hemen hemen bütün arap basınına göre. 2005 yılında 90 bin kişinin öldüğü pakistan depremi de günahkar müslümanların cezalandırılması olarak görüldü. 2009 yılında mısırda bir gazete "yahudiler gıda maddelerine kanser şırıngalayıp müslümanlara satıyor" haberi yaptı. 2008 yılında hamas tv "bilim adamları aids'in çaresini peygamberin hadisinden buldu" şeklinde haber yapmıştır. saddam değil onun dublörü asıldı, tom ve jerry yahudilik propagandası yapıyor, danimarkalı kadınların %54'ü babasının kim olduğunu bilmiyor, batıda kadınlar köpeklerle ve eşeklerle evleniyor vs. bunların tümü "yetkili merciler, gazetlerin, kişilerin" açıklamaları ve bunlara ciddi ciddi inanıyor insanlar.
7- enkaz; müslümanların kendi ifadeleri
bugün bir çok arap kendi medeniyetlerinin bir enkaz olduğunun farkında. ve tarih boyunca bu sürekli sorulageldi.. neden böyle oldu? bir zamanların ihtişamlı islam dünyası nasıl bu hale geldi? 2005 yılında nobel edebiyat adayı olan suriyeli şair ali ahmed said "bugün araplara ve diğerlerine bakıyorum araplar kendini yok etmek üzere, bu dünyaya hiç bir katkıları da yok" şeklinde beyanda bulundu. tunuslu düşünür abdulvahhab meddeb "avrupa, japon, çin, amerikan, hint ve islam medeniyetlerinin insanlığa katkısına bakıyorum.. islam medeniyete ne vermiş? belki sadece sufizm.. onun dışında hiç bir şey yok. yeni bir yöne sapmadığı sürece islam medeniyeti yok olmaya mahkumdur." şeklinde yazdı. mısır müftüsü dr. ali gum yazdığı kitapta peygamberin idrarını ve terini içmenin helal olduğunu belirtmiştir. bugün mısır'da fetva meclislerinde "yetişkinlerin emzirilmesinin günah olup olmadığı" tartışılmaktadır.
malezya islam üniversitesinin yaptığı araştırmaya göre islam ülkelerinde ortalamada her 1000 kişiye 8.5 bilim adamı, mühendis ve teknik eleman düşerken bu oranın dünya ortalması 1000 kişiye 40.7 ve oecd ülkeleri için 1000'de 139.3'tür. sadece hindistan ya da ispanya tek başına 46 islam ülkesinin toplamından daha fazla bilimsel yayın yapmaktadır. pakistan son 43 yılda sadece 8 tane uluslararası patent alabilmiştir. güney kore bir milyon kişi başına 144 bilimsel makale üretirken bütün arap ülkeleri bir milyon kişi başına sadece 26 bilimsel makale üretebilmektedir. 1980-2000 yılları arasındaki 20 yıllık sürede sadece güney korenin 16.328 bilimsel patenti bütün orta doğu arap ülkelerinin ise toplamda sadece 370 patenti vardır. 370 patentin bir kısmı da orta doğudaki yabancılara aittir. bu içler acısı durum batı bilimi yerine islam bilimi sloganlarıyla ve ülkelerin islamcı politikaları ile daha da derinleşmektedir.
bu enkaz sadece bilimsel alanda değil elbette. arap dünyası insani gelişim, eğitim, sağlık, gsmh gibi alanların tümünde listelerin en sonlarındadır. 2002 yılı datalarına göre bütün arap ülkelerinin toplam gsyih değeri 531 milyar dolar ile 595 milyar dolarlık bir tek ispanya'dan bile düşüktür. eğer petrol ihracatı düşülürse bütün arap ülkelerinin ekonomik toplamı sadece finlandiya kadar bile değildir. arap coğrafyası bütün petrol kaynaklarına rağmen ekonomik büyüme oranlarında 1975'ten beri sadece sahara altı afirkasını geçebilmiştir. unesco istatistiklerine göre 1991 yılında bütün arap dünyası sadece 6500 kitap üretebilmiştir. bu rakam kuzey amerika'da 102.000 ve güney amerika'da 42.000'dir. son olarak halife memun'dan beri arapçaya tercüme edilen toplam kitap sayısı kabaca 10.000'dir ve bu rakam sadece ispanya'nın bir yılda çevirdiği kitap kadardır.
halife memun'dan bugüne kadar epeyce zaman geçti. bugünkü 1.5 milyarlık islam dünyası 20-30 milyonluk abbasi dönemi müslümanlarının ürettiği kadar bile bilim ve yaratıcılık üretemiyor. moğol akınları ile çöken islam medeniyeti osmanlı devletinin yıkılışı ile bir kez daha çöktü. ve bu çöküşler sorgulanmıyor. napolyon'un mısırı işgali ve 1798 küçük kaynarca antlaşması ve ardından birinci dünya savaşı ile yenilen osmanlıdan geriye sömürgeleşmiş orta doğu kaldı. islam medeniyeti neden yenildi? müslümanların da bu soruya cevapları var. bunlardan önemli olanı islami düşünce bozuldu, gerçek islam uygulanmaz oldu ve bu çöküşü getirdi. bu yüzden islam dünyası batıdan bilim ve düşünce, felsefe almalıydı bunun için de islamda bir reforma ihtiyaç vardı. bir çok reformist var ve bunlara karşı çıkan ulema takımı da var bugün. ancak bu ulema takımı hiç bir şeyi sorgulamıyorlar. biz kimiz? bu elektrik, bilim, teknik, demir yolları, arabalar ve uçaklar nereden geliyor? kim bulmuş, nasıl bulmuş? sadece kullanıyorlar. hiç merak etmiyorlar.
8- islamcılığın kaynakları
el afgani islam aleminin geriliğini müslümanların dinden, inançtan ve ibadetten uzaklaşmalarına bağlıyor. ona göre islamın bilimden ve felsefeden uzaklaşmış olmasının geri kalmışlıkla alakası yok, bu sonucu allah dinden uzaklaşan müslümanları cezalandırmak için yarattı. tek kurtuluş da dine daha fazla sarılmak. hanbeli ve eşari dinlerine. dünyanın dört bir yanında bugünün islamcıları hala daha 1924'te halifeliğin mustafa kemal atatürk tarafından kaldırılmış olmasının şokunu yaşıyorlar. elbette islam dünyasının çoğu kısmı kabul etmiyordu ancak halifeliğin kaldırılmış olması ile sünni islam dünyası müslüman kardeşler gibi örgütleri islamın temsilcisi sayarak onların eline düştü. müslüman kardeşler gibi islamcılar islam dünyasının geçen yüzyılda aşağılanmış olmasını kullanarak, müslümanların içindeki o aşağılanmışlık duygusunu sömürerek halifeliği yeniden tesis etmeye çalışıyorlar. onların islam enkazına dair açıklamaları da yukarıda bahsettiğimiz gibi, müslümanlarda imanın kaybolması ve zayıflaması. seyyid kutup da bunlardan biri. bugünkü radikal islamın modern dönemdeki ideolojik babası. ona göre halifelik istanbul'daki yahudiler tarafından kaldırıldı. seyyid kutup 1949-1950 yıllarında amerika'da yaşar ve amerikayı materyalist düzen olarak tanımlar. ona göre bütün batı alemi sapkınlık içindedir ve bunun sebebi de materyalizmdir. bu nedenle bütün batı dünyasına kin ve nefretle bakar. çözümün islam olduğunu ve batının bu rezillikten kurtulabilmesi için müslümanlar tarafından bir dava güdülmesi ve cihat yapılması ama öncelikle halifeliğin yeniden tesis edilmesi gerektiğini söyler. 1966 yılında nasır tarafından asılır. seyyid kutup islam dünyasına büyük etki bırakır. iran lideri humeyni bile şii olmasına rağmen seyyit kutup kitaplarını farsçaya çevirtmiştir.
islamcılık bir din değil ideolojidir. araplar komünizmi ya da faşizmi kabullenemediler ancak islamcılık onları büyüledi. seyyid kutup'un akıl hocası selefi mevlana mevdudi "islam aslında sosyal hayata ve sosyal düzene alternatif sunan bir ideolojidir, cihat da islamcının devrimidir" demiştir. seyyid kutup, hasan el benna ve mevlana mevdudi gibi müslüman kardeşler üyesi/kurucusu yakın zaman selefi alimleri ve onların yarattığı bin ladin, şeyh ömer abdulrahman gibi cihatçı liderlere göre: büyükçe bir yıkım yaşanmadan islam selefi köklerine geri dönemez, islam adına işlenen suçların tümü kutsal bir dava uğrunadır, bu dava dünyadaki bütün adaletsizlikleri bitirecek olan allahın davasıdır, mücahitler için ilahi bir ödül vardır, tanrının yeryüzündeki krallığı yeniden inşa edilmelidir, islam sadece kendi bölgesini değil bütün dünyayı içinde olan her şeyle birlikte istemektedir ve alacaktır, islam medeniyeti seküler batı demokrasilerinin antitezidir, islamın bugünkü mücadelesi geçici değildir ve mutlak hakimiyete kadar sürecek bir savaşın başlangıcıdır, cihatın anlamı son kaleyi de alana kadar savaşmaktır, bütün kafirlerden nefret edilmelidir, demokrasi şeytan icadıdır, demokrasi bir dindir ama allahın dini değildir, islamda demokrasi olmaz kuranı eğip bükerek islamda demokrasi varmış gibi davranmayın, demokrasi şirktir ve haramdır, müslümanlar kafirleri nerede görürse görsün öldürmelidir, amerika şerr-i mutlaktır ve abd'nin kafir demokrasisi yok edilmelidir. bu uğurda terör, katliam, toplu katliam ve her türlü ahlaki cinayet meşrudur.
tüm bunlara rağmen malesef bugün islamda reform fikirleri sadece avrupa'da dolanırken islam dünyasından içeri giremiyor. müslümanlar reformun varlığından ve gerekçelerinden bihaber yaşıyorlar, sorgulamıyorlar.
9- kriz
müslümanların krizi: modern dünyaya dahil olup bir yandan da inancımızı koruyabilir miyiz?
usame bin ladin'in bu soruya cevabı elbette: "hayır koruyamayız, bu yüzden seküler moderniteyi yok ederek islam halifeliğini kurmalıyız." olmuştur.
bugün türkiye, endonezya, malezya ve hindistan müslümanları dışında modern dünyaya girme talebi olan başka hiç bir islam ülkesi yok. artık islam dünyasında birinin thomas aquinas'ın hıristiyan dünyası için yaptığını yapması gerekiyor. (bkz: #55577040) ya da 21. yüzyıl müslümanları bütün dünyadan nefret eder bir halde dünyaya ayak bağı olarak yaşamaya devam edecekler. üçüncü bir yol yok malesef. orta çağdaki mutezile ve filozoflar dönemindeki zihniyeti tekrar edinmezse islam dünyası daha fazla kaybedecek. islam dünyası yüzyıllar önce kendi özünden kovduğu ve dışladığı aklı tekrar bulmalı ve tarihin gördüğü bu en büyük entelektüel dram artık sonlanmalıdır.
---------------------------------------------------
skocax notu: islamcılar gazali üzerinden geri kalmışlığı açıklamaya çalışanlara "oryantalist" yaftası yapıştırırlar. yani batıdan bakarak doğuyu anlamaya çalışan ve yanlış anlayan adam demeye getirirler. oysa reilly'nin fikirleri sadece batıdan bakan değil doğudan da bakan binlerce düşünürün fikirleri ile ortaktır. islamcılar gazali yasakladığından beri 1000 yıldır felsefe ve kelam ile ilgilenmedikleri için artık tartışma kültürünü unutmuş ve sayfalarca yazı yazan, akademik bir kültürle tezlerini destekleyerek gösteren bir insana sırf "oryantalist" diyerek, ad hominem ile haklı çıkacaklarını ummaya başlamışlardır. kendileri açıklasınlar madem... islam dünyası neden bu halde? neden zillet içinde? iman zayıfladığı için mi yoksa? onlar cennet hayalinden aldığı iman ile kılıcını daha sert vuran askerler tarafından kurulmuş büyük imaparatorlukları gazalici islamın akılcı bir din olabileceğine delil saydılar.. halbuki bin yıldır akıl yoktu islamda. kalem kılıçtan üstün çıktı. sanayi devrimi de bunu ispatladı. bütün islam ülkeleri 300 yıldır sürekli aşağılanıyor bu eşari belası yüzünden.. hala daha aşağılanmaya da devam ediyoruz. -
35. hoşlanılan kızın dolması
hoşlanılan kızın domalması diye okudum. affetsin..
-
36. rusya
güzel insanların ülkesi.
3 seneyi aştı rusya serüvenim, birçok rusun yaşamak için can attığı ülkenin kalbinde bana da yer açılmıştı.
gelmeden önce her türk gibi araştırmaya başladım yaşayacağım toprakları.
tek başınıza fazla dolaşmayın, metroya gece yalnız binmeyin, organ mafyası var uçkur sevdasına götü kestirmeyin gibi uyarılar doluydu. neyse lan macera dedik geldik.
ilk zamanlar korkak olan adımlarımız zamanla cesurlaşmaya başladı çünkü bu insanlar aslında sanki kötü insanlar değil gibilerdi.
sonra dil öğrenmeye başladık. 3-5 küçük muhabbet. aslında bu insanların gayet esprili insanlar olduklarını genel bi kanı olan soğuk suratlı tiplerin aslında 2 muhabbet sonrası sıcacık güldüğünü, hiç tanımadığın alekseyin sana barda içki ısmarladığını, iş arkadaşın sergeyin seni sırf istedin diye seni kendi arabasıyla havaalanına bıraktığına şahit oldun. bir kaç bayan arkadaşlarım oldu. güzel ilişkiler, bir türk kızından aslında çok da farklı bi kafada olmayan rus kızını tanıdım. onlar da trip atıyor onlar da gülüyordu. tamam biraz farklıydı ama kötü değildi. orospu hiç değildiler. türkiyede nasıl insanlarla muhattap oluyosam burada da aynı karakterli insanlar doluydu. ırkçılık yaşamadım en önemlisi. türk olduğumu öğrenince komik sorular sorarlardı. eğleniyorduk.
ilk başlarda eski püskü gelen hayat stili zamanla tatlı gelmeye başladı.
istanbulda senede 3 kez polis yolda durdurup gbt yaparken moskovada 3 senede 1 kez polis kontrolüne denk geldim.
3 senede iş çevresi geliştirdik, dil öğrendik, para kazanmaya başladık, bir çoğumuz ruslarla evlendi ki...
şimdi 80.000 türk olarak geri dönmenin seneryolarını oluşturmaya başladık.
çünkü o kodumun uçağını düşürmekten başka bi seçenek yoktu. çünkü sanki bütün diplomatik ve siyasi yollar denenmişti de geriye kalan tek şey yapılmıştı. o kadar da başarılı sonuçlanmıştı ki iş düşen uçak bizim karamıza bile düşmemişti.
serseri bi ülkeyiz. yazık herşeye. -
37. 29 kasım 2015 kasımpaşa'nın verilmeyen golü
semih normalde hakemi uyarırdı böyle pozisyonlarda ama dalgınlığına geldi heralde bu sefer.
-
38. avam kesimin çocuklara koyduğu sikimsonik isimler
ya şimdi bu topa girmeyeyim diyorum da...
emirhan; karı-koca sözleşmeli işçiler. neyin emiri, neyin hanı... -
39. ankara'nın kendine has mekanları
(bkz: itfaiye meydanı)
-
40. recep tayyip erdoğan
7 kasım seçimleri öncesi ''%40 bile almaması gerekir'' dedik hakkında. doğrudur. her daim %99'u müslüman olduğu iddia edilen bir ülkede insanlığınıza, namusunuza, şerefinize inandık, ahlak bekledik sizden, bu toplumdan. yanıldık haklısın. %50 oy alıp geri döndü yine. sayenizde. evet hata yaptık. çünkü size güvendik.
yine gittin seni temsil etmesi için yolsuzlukla, rüşvetle, kara para aklama suçları ile itham edilenlere oy verdin. demek ki sen busun, değişmiyorsun.
o yüzden artık güvenmiyoruz bu zihniyete oy verenlere. artık insan yerine de koymuyoruz sizi. savaş çıkar çıkmaz da gebermenizi bekliyoruz bir an evvel. o yüzden de hırsınızdan anırıp duruyorsunuz ya sözlükte 'vatan haini' diye. ektiğini biçiyorsun sadece.
neyse sen boşver recep tayyip erdoğan'ı. bugün benden ne kadar para çaldın, ondan bahset. -
41. esed'in suriye'yi rus işgaline açması
ülkesini nato işgaline açmış ve hala bunun ile ovünüp, sırtını nato'ya yaslayanlara dert olmuştur.
adamın ülkesini ve yönetimini nato ve katar ile işgale yeltendiniz, adam ne yapsaydı ya ibiş ? ( esad ve ailesinden pek haz etmem ama adam haklı beyler )
rusya'ya taş attın hemen soluğu nato eteğinde aldın ve nato'ya güvenerek atar gider yapıyorsun hala.
başkasına bunu deme hakkın varmı sence ? -
42. dışarı çıkmama nedenleri
değmemesi.
yataktan kalkıp giyineceksin, hazırlanacaksın. trafiğin içine dalıp saatlerce dur-kalk ilerlemeye çalışacaksın. zorla otopark bulup kendini bir yerlere atacaksın, yemek-gezi-alışveriş, birkaç saat sonra aynı lanet yollardan dönüş çilesi, otopark çilesi.
ya da toplu taşımayla gitmek için o zevksiz sokaklara, kendini iğreti hissettiğin sokaklara katlanıp metrobüse, metroya vs bineceksin, bir sürü yüz, yüzler; ağırlık veren yüzler.. duraklar, merdivenler, köprüler.. her şey zevksiz, her şey anlamsız, her şey zaman kaybı; hiçbirinin ulaştırdığı doyurucu bir hedef yok. deniz bile bitiyor. herkes aynı.
ne gerek var? hangi sebep bunlara katlanmaya değer ki?
***dışarı çıkmayı anlamlı ve güzel hale getiren arkadaşlarım başka tabi. selamlar onlara.
***her yerde görmekten hoşlanacağımız estetiklikte görüntüler olsa; sokaklar, yollar, binalar, insanlar şık olsa, dışarı çıkmak bu kadar da işkence olmazdı; sırf onları görmek için çıkardım. şu anda içinde bulunduğum mahalle bile hayattan ve her şeyden soğutuyorken, oraya çıkıp orayı aşamazken nereye nasıl gidebilirim ki? -
43. ahmet akgündüz'ü şikayet ediyoruz kampanyası
hollanda rotterdam islam üniversitesinin sözde rektörü ahmet akgündüz denen bir zat sosyal medya aracılığıyla nefret saçmaya devam ediyor. gezi eylemlerini ‘dinsizler, sarhoşlar ve ermenilerin‘ düzenlendiğini iddia eden, karma yurtları haklı görenlerin ise ‘veled-i zina toplumunu‘ savunanlar olduğunu öne süren, alevi katliamları için osmanlıya minnetlerini sunan, recm yani taşlayarak öldürmeyi “islam’ın içinde geçerli bir ceza” olarak savunan ve “bir erkek karısını dövebilir” diyen tam anlamıyla ışid'lik bir zihniyet söz konusu. akgündüz, yaşar kemal'in vefatında saçmaladığı gibi tahir elçi’nin katledilmesinden sonra da yine boş durmayarak “diyarbakır baro başkanı tahir elçi öldürülmüş. su testisi su yolunda kırılır” diye bir tweet attı.
akgündüz’ün, daha önceki nefret içerikli açıklamaları nedeniyle liberal sağ parti (vvd) ile işçi partisi (pvda), hıristiyan demokrat parti (cda) ve özgürlük partisi (pvv) soru önergesi vermiş, hollanda’da bu durum büyük tepki çekmişti. fakat hollanda'nın özgürlükler ülkesi olunması şiarıyla bu nefret suçu niteliğindeki açıklamaları için hiçbir şey yapılmadı. görmezden gelinen bu vukuatlarından sonra türkiye ve fransa dahil dünyanın birçok yerinde bu zatın temsil ettiği köktendinci anlayışın katliamlarının ardı arkasının kesilmemesi, bu anlamda refleks göstermesi gerekenlerin de belki artık bu nefret suçlarına karşı yasal prosedürleri devreye koymalarını akıllarına getirtebilir.
ingilizce bilmeyenler için hazırlanan ve en altta tırnak içinde belirtilen şikayet metnini bu cümlenin sonuna eklediğim linkte "question" bölümüne yazarak kendisini hollanda devletine şikayet edebilirsiniz.
https://www.government.nl/contact/contact-form
öncelikle başlarında yıldız işareti olan (isim, soyisim, tel no ve email gibi kendinizi tanıtıcı bilgiler istenen) bölümlere mutlaka doldurulmalı. bu şikayetinizin ardından 2 gün içerisinde şikayetinizle ilgili kesin bilgilendirici bir yanıt gönderiyorlar.
arzu eden arkadaşlar konu başlığını içeren "subject" bölümüne şu tırnak içinde belirtilen cümleyi yazabilirsiniz; "please take action over ahmet akgunduz about human rights violation by cheering the murder of tahir elci!"
"question" olarak yazılan bölümdeki boşluğa da aşağıda tırnak içinde belirtilen metni ekleyebilirsiniz.
"tahir elçi, prominent human rights lawyer, peace activist and chairman of diyarbakır bar association is assasignated on 28/11/2015 in diyarbakir while he was making press release on how wars disrupt nature and culture. ahmet akgündüz, proffesor at rotterdam islamic university, posted an idiom in turkish on his verified twitter account ahmet akgündüz that means 'tahir elçi died on the way he deserved'. as lawyers in turkey, we condemn his words and we urge relevant authorities with this call to action over prof. ahmet akgündüz, regarding that violation of human rights by cheering the murder of a human rights and peace activist.
this is not his first hate crime. seeing what shia are today, he understands ottoman mufti who enabled slaughter of alevis and sultan who butchered them. ahmet akgündüz of rotterdam ıslamic university is practically endorsing the genocide of shia and alevis. this is what ısıs have been doing.
could you please strictly apply your hate crime law for this so-called rector at rotterdam islam university?" -
44. 1200 tl maaşı beğenmeyen üniversite mezunu
2006 'da mezun oldugumda ingilisçe (advanced) ve bilgisayar (excel, word internet explorer vs vs) bilen herkes 1200 alacak iş bulabiliyordu kurumsal kölelik merkezlerinde zaten lan. kaç yıl oldu! sadece enflasyonu hesaplasan 1600 olması gerekir.
(bkz: suyu yavaş ısıtalım da kurbağa piştiğini anlamasın) -
45. 2016 ekonomik krizi
trendleri kolay kolay değiştiremezsiniz.
anlık terse savrulmalar olsa da ana trend doğal akışında ilerler ve eğer bu trende karşı çıkmaya kalkarsanız eninde sonunda kaybedersiniz.
trend 2013 yılında başlamıştı aslında. her şey iyi giderken ortalık güllük gülistanlıkken kredi kuruluşları notumuzu yatırım yapılabilir düzeye çıkarmışken birden bire ortaya çıkan gezi olayları. ardından 17/25 aralık. 2013 yılı sonunda dolar 1.92 olursa şaşırmayalım diyen;
http://www.hurriyet.com.tr/…a-sasirmayalim-24597347
dolar 3.06 olduğunda ise şaşırmamaya devam eden ve herhangi bir hamle yapamayan, faizi 25 baz puan dahi arttırmaya façası yemeyen sözüm ona bağımsız "merkez bankası başkanı"
(bkz: #54148219)
dolara yatırım yapan yaya kalır dedikten sonra doların tl karşısında %20 değer kazanmasını izleyen bir cumhurbaşkanı;
http://www.milliyet.com.tr/…tay/2024321/default.htm
gördüğünüz gibi ana trende ister cumhurbaşkanı olun ister merkez bankası başkanı müdahele edemiyorsunuz. siz tek kişisiniz piyasa ise ortaya parasını koyan binlerce yüzbinlerce insandan oluşuyor. ne yaparsanız yapın eğer doğru adımları aklı selim şekilde atamıyorsanız trendle birlikte batmaya mahkumsunuz.
ne dedik trend 2013'te başladı. evet 2013'te başladı ama bu sefer başlayan kriz önceki krizlere, örneğin 2008'deki krize benzemiyordu. 2008'de küresel yaşanan krizle beraber türkiye de dibe gitmesine rağmen beğensek de beğenmesek de türkiye ekonomisinin sağlamlığıyla birlikte küresel piyasaların terse dönmesinin ardından türkiye bu süreçten daha da güçlenerek çıktı. ancak 2009 sonrası dönemde akp'de yaşanan güç zehirlenmesi ve hukuka riayet etmemek, avrupa birliği çizgisinden çıkıp ortadoğu diktatörlüklerine özenmek ve tek adamlık arzusu gibi sebeplerle bozulan dinamiklerle birlikte 2013 yılında türkiyenin güçlü yükselen ekonomisine nokta konulurken düşüş süreci de başlamış oldu. düşüş tam olarak nerde başladı tesbit etmek zor ama ben şahsen illa bir nokta alacaksak gezi sürecini almayı tercih ederim. neden gezi? çünkü tam olarak gezide türk piyasalarına yatırım yapan yabancılar, akıllı paralar, fonlar şunu düşünmeye başladılar; türkiye o kadar da herşeyin güllük gülistanlık olduğu bir ülke değil. her ne kadar kısa vadede belki güzel kazançların elde edilebileceği bir pazar olsa da her ne kadar gelişmekte olan potansiyeli yüksek bir ülke olsa da bu ülkede işlerin tersine dönmesi sadece bir kaç ağacın yerinden sökülmeye çalışılmasına bakar. gezinin sosyolojik mesajlarını bir kenara bırakırsak verdiği ekonomik mesajlar türkiyeye dışardan bakan yabancı para sahiplerine tam olarak bunlardı. ve bu nedenle de gezi belki de bir başlangıç noktasıydı.
peki başlangıç noktası geziydi de ekonomiyi geziciler mi çökertti? gezi sadece bir tetikleyiciydi yanlışlara karşı bir duruştu ses çıkarmaktı, hükümet bunu 2 şekilde kullanabilirdi, ilk olarak bunu kendisine bir uyarı olarak algılayıp yeniden hukukun sınırları içine çekilebilirdi yabancı parayı ürkütmeden gerekli dersleri alıp gerekli adımları atabilir ve kısa dönemde karizması çizilsede uzun vadede hem bu ülkede yaşayan vatandaşların hem de bu ülkeye yatırım yapan yatırımcıların içinin rahat olduğu bir ülkede yaşayabilirdik. bunun yerine bunlar solcu, bunlar ateist, bunlar terörist diyerek oy uğruna çocuğu ekmek almaya giderken vurulup ölmüş bir anneyi meydandan yuhalatmayı seçtiler. ve ekonomide de dönülmez yola girilmiş oldu. bu açıdan bakınca 2016 ekonomik krizi yaşanacaksa bu sürece giden yolda başlangıç gezi'dir diyebiliriz.
geziden sonrası malum cemaat-akp savaşı seçimlerden zaferle çıkmayı başaran bir akp cemaati saf dışı etmek adına hukukun tamamen dışına çıkılması ve daha bir sürü şey. 2014'te piyasalar bekle gör modunda sadece olan biteni izledi. belki de her şeyin yine eski haline döneceğini ülkenin büyüme potansiyelinin devam edeceğini ortalığın dineceğini düşünüyorlardı. ancak trendler zaten bu şekilde başlar. trendin başında sadece bir avuç insan gerçekleri haykırabilirken ülke kötüye gidiyo bu işin sonu iş değil diye bağırırken trendin sonunda geleceğimiz nokta muhtemelen akp'ye oy veren %49'un ah kafamıza edelim hakikaten ülke kötüye gidiyormuş elimiz kırılsaydı da oy vermeseydik demesiyle sonuçlanacak. çünkü trendlerin ruhu budur. ya trende inanacaksınız ya da dayak yiye yiye o trendi kabul edeceksiniz. peki o noktaya nasıl gideceğiz?
2015 ekonomik krizi malum ekşide çok revaçta bir başlıktı. ekşide çoğu kişi 2015'te ekonomik kriz yaşadığımızı söylerken ben bu konuda farklı düşünceler belirtmiş ve sadece doların yükselişinin ekonomik kriz yaşadığımız anlamına gelmeyeceğini bunun bir süreç olduğunu ve belli bir noktada pandoranın kutusu açılırsa önümüze neler çıkabileceğini ve o yaşadıklarımızın gerçekten bir ekonomik krizin içinde olduğumuzu anlamamıza nasıl yardımcı olacağını yazmıştım:
(bkz: #54045664)
(bkz: #55961022)
en son şunu demiştim;
"bundan sonra top akp'de eğer doğru reformlar yapıp o sözünü ettikleri "istikrar" (bkz: #55960708) getirebilirlerse kriz ihtimali geride kalacak herkes için win win olacak. yok eğer saçma sapan başkanlıktır kürt sorunudur diyerekten vakit kaybedip gerekli adımlar atılmazsa bu sefer 2016-2017 yıllarında gaz birikecek birikecek ve en sonunda patlayacak ciddi bir ekonomik kriz yaşayacağız ve hepiniz de ekonomik kriz nasıl olurmuş göreceksiniz."
hükümet kuruldu. acaba bir ihtimal en azından o çok sözünü ettikleri ekonomik istikrar adına akp biraz kendini geri çekip ekonomik sorunlara odaklanabilir mi ve çıkması muhtemel ekonomik kriz ihtimalini biraz olsun azaltıp piyasaları yatıştırabilir mi diye düşünüyordum. ancak şu son 1 haftada yaşadıklarımızı yaşayacaklarımızın teminatı olarak görüyor ve şunu söylüyorum; 2016 ekonomik olarak duman olduğumuz nokta olacak. bu trendi artık değiştirebilecek hiç bir güç yok ve son hızla uçuruma doğru gidiyoruz. 2016 ekonomik krizi nerede pik yapabilir nerden kaynaklı çıkabilir riskler nelerdir 3 başlıkta açıklamaya çalışayım;
1. ve en önemli faktör rte faktörü.
2001'deki kitapçık fırlatma siyasi krizine benzer krizlerin yaşanması her zaman olası. 1 sene önce esad kardeşi 1 sene sonra zalim esed olabiliyor 1 sene önce ülkene dön sayın fetullah hocam 1 sene sonra paralel israil cia ajanı terör örgütü olabiliyor. peki bugun partinin başındaki ahmet davutoğlu ile inatlaşıp kameralar karşısında ahmet davutoğluyla kavga etmeyeceğinin garantisini kim verebilir? veya bir inat uğruna ülkeyi sıcak savaşa sokmayacağının garantisini kim verebilir? veya askerler ile ters düşüp askeriye ile bir siyasi kriz yaşamayacağının bir garantisi var mı? rte başlı başına artık bir ekonomik kriz kaynağı. ve o kadar dengesizce yönetiyor ki ülkeyi aklınıza hiç gelmeyecek bir yerden aklınıza hiç gelmeyecek bir kişi ile bile kavga edip siyasi kriz çıkartabilecek bir durumda. açıkçası bu risk faktörünün nerden nasıl gelebileceğini ülkede yaşayan bizler tahmin edemiyorsak yabancının bunu önceden okuma tahmin etme şansı hiç yok onlar da bizim gibi yaşayarak görüyor ve de bu risk faktörü nedeniyle ülkeye yatırımını yavaş yavaş azaltıyor. hele ki son rusya olayından sonra işler bence çığrından çıkma noktasına geldi ve artık hiç bir yatırımcı risk faktörü bu kadar yüksek bir ülkeye kolay kolay yatırım yapmayacaktır. rusya ve etkilerini sonraki maddede inceleyelim.
2. rusya faktörü/turizm,ihracat kaynaklı sıcak para azalışı/ işsizliğin artması ve zincirleme tetiklenen ekonomik kriz.
her ne kadar aktroller anlayamasa da rusya'nın uçağını düşürmenin türkiyeye maliyeti çok ama çok ağır olacak. türkiyenin bu yükü kaldırabileceği ekonomik sağlamlığı olmadığı için zincirleme bir ekonomik krizin kaynağı olabilir. 2008 yılında türkiyeye 2.5 milyon rus turist gelmiş ve kişi başı 500 dolarlık ortalama harcamada bulunmuşlar:
http://arsiv.ntv.com.tr/news/454246.asp
bu rakamların sonraki senelerde daha da arttığını düşünürsek sırf önümüzdeki sene turizmde yaklaşık 1.5-2 milyar dolarlık sıcak paranın ellerimizin arasından kayıp gitmesi anlamına geliyor bu durum. ki bunun yanında yaptığımız ihracatlar dolayısıyla büyük kayıplar oluşacak rusya'ya net ihracat rakamımızı bulamadım ancak baktığımızda sırf 9 aylık dönemde 1.2 milyar dolarlık sebze meyve ihracatımız varmış:
http://www.milliyet.com.tr/…tay/2151533/default.htm
bunların haricinde diğer ürünleri de düşünecek olursak minimum 5 milyar dolarlık bir pazar önümüzdeki seneden itibaren kapanıyor. bu 5 milyar dolar kimin cebinden çıkacak peki? turizm sektörünün, sanayi sektörünün, tarım sektörünün. peki bu noktada biz ne yaptık? asgari ücreti 1300 tl'ye çıkardık. oysa asgari ücreti 1300 tl'ye çıkarırken bizim sanayiciyi çiftçiyi turizmciyi yeni pazarlara, büyümeye, gelişmeye ve işçisini işten çıkarmadan 1300 tl'lik asgari ücreti ödemeye teşvik etmemiz gerektiği halde bizim saçma sapan politikalarımız yüzünden rusya gibi bir pazar ellerimizden çıkıp gidiyor aktroller sevinç naraları atıyor rusyanın uçağını düşürmüşüz ne kadar da büyük bir devletmişiz. rus pazarını kaybetmekle zaten ayakları titreyen ekonomimizin ayaklarına iki el sıkmış oluyoruz. siz sevinç naraları atsanızda dedik ya bu bir trenddir değil %49 %99 da alsanız doğru adımlar atmazsanız trendi tersine döndüremezsiniz. rusya etkisi zaten su almakta olan geminin batışını daha da hızlandıracak. putin'in de her türlü ekonomik yaptırımı alacağı çok açık. bu noktadan sonra ülkede sıcak paranın azalacağını doların daha da yükseleceğini, dolardaki yükseliş asgari ücretlerin artması gibi şeylerin faizleri, paranın, ürünün maliyetini arttıracağını ve enflasyon rakamlarının belki de akp dönemi öncesi rakamlara döneceğini, ancak bununla beraber bir yandan da işsizlik rakamlarının artacağını inşaat sektörünün çökeceğini insanların arabalarına binmeyi bırakın arabalarının evlerinin vergilerini, kredilerini dahi ödeyemedekleri için yüksek enflasyon rakamlarına rağmen konut,araba fiyatlarının hızla düşeceği, 1+1 evleri 500.000 tl'ye kakalayamacakları bir döneme gireceğimizi düşünüyorum. belki bu biraz spoiler gibi oldu aslında sonuç kısmı ama bu sonuca bizi götürebilecek bir faktör daha var.
3. faktör fedin faiz artışı.
herkesin ağzında fed faiz arttıracak millet ucuz para bulamayacak dolarlar evine dönecek sıcak para bitti vs vs. bunlar artık herkesin bildiği ve 5 para etmeyecek bilgiler. eğer bir şeyi herkes biliyosa o bilginin herhangi bir değeri yoktur ve ondan para kazanamazsınız. onu bırakıp olaya daha değişik bir gözle bakmak lazım. elimizdeki bilgiler neler?
-fed 2015 yılı başından beri faiz arttırmayı planlıyor.
-fedin faiz arttıracağını duyan fonlar 1 senedir dolarları alıyor gelişmekte olan ülke piyasalarından çıkıyorlar. iç siyasi gündemimiz olmasaydı bizde dolar zaten yine yükselmiş olacaktı tek fark belki şu an 2.90'da değil 2.60'da olacaktık.
-aralık ayındaki toplantıda fed %70 olasılıkla faiz arttıracak beklentisi var. ben fed'in otoritesini koruyabilmesi ve piyasa üstündeki etkinliğini sürdürebilmesi açısından kesinlikle ama kesinlikle aralık sonunda faiz arttırımı yapacağını ancak hemen peşine en az 6 ay bekle gör moduna geçiyorum, eğer işler istediğim gibi gitmezse bundan sonra uzun bir süre hiç arttırım yapmayabilirim ve hatta yaptığım arttırımı dahi geri alabilirim demesini bekliyorum.
-bu arttırım ve açıklamayla beraber piyasalar için faiz arttırım goygoyu bitecek ve orta vadede biten faiz beklentisi nedeniyle doların herşey karşısında değer kaybettiğini göreceğiz. neden? çünkü pazarda limon satan mahmud dayı bile fed faiz arttırınca dolar uçacak diyosa o dolar uçmaz çakılır.
-0.25'lik arttırımın kısa vadede etkileri olsa bile eğer fed bir süre bu faizleri arttırmayacağım garantisi verirse orta vadede çok çok olumlu etkileri olacak ve bana göre 1 yıldır soluksuz bir şekilde giden dolar endeksi rallisine bir süre elveda diyeceğiz.
gördüğünüz gibi fed faiz arttırırsa yandık bittik diyorken ben tam tersini söylüyorum fed faiz arttırsa da doların rallisi sona erse diyorum. ancak burada önemli nokta şu; 2016 yılının başları küresel ekonomiler açısından pozitif geçerken eğer yabancı yatırımcılar fırsat bu fırsat hazır ortalık güllük gülistanlıkken bu hukukun olmadığı, her gün farklı bir felaketin yaşandığı, istikrarsızlık abidesi ülkeden çıkıp kurtulalım lanet olsun derlerse ve bu olumlu seyir türk lirası lehine seyretmezse; ki yukarıda saydığım 2 nedenden dolayı seyretmeyecek ya da sınırlı kalacak, bu durumda yurtdışından ithal ettiğimiz her şeyin fiyatının tl bazında 2 katına çıkmasını hep beraber yaşayacağız. neden böyle olacak peki? örneğin yurtdışında 2 sene önce brent petrolün fiyatı 100 dolardı. biz 5 tl'den benzin alıyorduk 1.5 tl olan döviz kuru sayesinde. brent petrol 50 doların altına düştü ancak dolar tl 3 tl'ye çıkınca biz hala benzini 5 tl'den alıyoruz. peki 100 doları bırakalım brent petrol 75 dolara çıkıp dolar tl hala 3 tl civarında seyretmeye devam ederse ne bok yiyeceğiz? ne bok yiyeceğimizi yukarıda açıkladım 2000 tl maaş alıp 36 ay taksitle araba alarak trafiğin içine eden, senede 2 kez telefon değiştiren önce iphone 6'sını sonra iphone 6 plus'ını alan ve bununla hava atan, araba almayı inşaat dikmeyi bir bok sanan, arge-ye, bilime, sanata, fikire zerre saygısı olmayan, hatta ölüye bile zerre saygısı olmayan yuhalayan bu iğrenç toplum bu trendin sonunda 7.5-8 tl olan benzin fiyatları nedeniyle kullanamadığı arabasını satışa çıkarıp alacak başka bir gerizekalıyı bulamadığında, enflasyonu iliklerine kadar hissedip ithal ettiği malların fiyatı sürekli yükselirken, ihraç edebildiği az sayıda ürünü de ihraç edebileceği bir pazar kalmadığını, kalsa bile eline geçen paranın sürekli değer kaybettiğini gördüğünde, akp'nin aslında o kadar da iyi bir ekonomi yönetimi çıkarmadığını sadece ama sadece fazlasıyla şanslı bir dönemde iktidar olduğunu anlayacak ve bu sefer 2002'de akp'yi doğuran dip dalga önümüzdeki 10 seneye damgasını vuracak yeni bir dip dalgaya yol açacak. ve bizde hep beraber 1 kasımda iyi ki akp tek başına iktidar olmuş keşke %60 filan alsaymış diyeceğiz. gezi'yle başlayan anlattığım bu süreç ekonomik krize giden yolların/nedenlerin önemli noktalarıydı. 2016 ise bana göre sonuçlarını yaşayacağımız sene olacak. görünen köy kılavuz istemiyor 2016 hakikaten çok zor bir sene olacak umarım en zararsız şekilde atlatırız ancak hiç de atlatabileceğe benzemiyoruz... -
46. beyaz futbol
sinan engin sonunda formatını değiştirdiği program. birazda böyle gitsin bakalım.
rasim ozan: burası komedi programı.
sinan engin: komedi programı mı?
rasim ozan: ne zannettin.
sinan engin: ne zannetim mi? -
47. ataberk mutlu
ailesi çocuk yetiştirme konusunda seminer filan vermeli. göz yaşların sadece mutluluk için aksın velet.
-
48. az kişinin bildiği muhteşem web siteleri
2000'in üzerinde tedtalks'u analiz edip, konuşma hızı ve vocabulary düzeyine göre sıralayan bu siteden listening ve vocabulary kasabilirsiniz. alt kısımdan hız ve zorluk seçip ilerlemek yeterli.
ek olarak; ülkenin iyice boka sarmasından dolayı toefl, ielts verip ilk fırsatta yurtdışına kaçmak isteyeceklere şu listeyi de bu vesileyle paylaşayım. -
49. hakan albayrak
kurduğu gazeteden kibarca, patronlarıyla kahvaltı ederek, vedalaşarak kovulmuştur. kovulmasına muhtemelen gerekçe olan yazıları da gazetenin (bkz: diriliş postası) internet sitesinden kaldırılmıştır. hür yandaşı olduğu partinin gereksinimlerini karşılayacak kadar yandaş olamamıştır. reis demeye devam etmeli, kişi kültüne koşulsuz boyun eğmeliydi.
-
50. hastası olunan sözler
"nefret ettiğin insanla iyi geçinme çabasına siz medeniyet diyorsunuz, ben sahtekarlık diyorum.
o yüzden anlaşamıyoruz." charles bukowski