şark kurnazlığı değil, ticaretin kuralı olan olaydır. şöyle açıklayayım. dediğin gibi basit hesap ile 10 liraya aldığı şeyi 13 liraya satarsa kar eder ama o malı yerine koyamaz tekrar. 10 liraya 1 adet tişört aldın ve 13 liraya sattın, kar ettim sandın. gittin toptancıya 1 adet daha tişört almak istedin ve 15 lira olduğunu öğrendin. ya sermaye artıracaksın ve cebinden 2 lira daha koyacaksın ya da 4-5 tişört satıp 3 tişört alabileceksin yerine. yani sermayenden yemiş olacaksın yine. düzenli bir ekonomimiz yok diye, enflasyon yüksek diye ben niye kendi kendimi bitiriyorum arkadaş? öz sermayemi korumak zorundayım. gayet mantıklı bir harekettir. ben de aynısını yapıyorum. dolar ve enflasyon neden bu halde diye sormayıp, gelip bana "bunu 10 liraya aldın, neden şimdi böyle satıyorsun?" demeye zerre kadar hakkı yok kimsenin. asıl şark kurnazlığı tüm gün kahvede "ya dolar ne oldu böyle ya" deyip, bir şey satın almaya gelince "ya dolarla işimiz yok ki bizim" demektir. köylü kurnazlığıdır.
edit: vadeli çalışsa da, peşin çalışsa da sene sonu kur farkını ödeyen birçok tüccar var bu ülkede. özellikle hazır giyim sektörünü araştırabilirsiniz. osmanbey, beyazıt, laleli, merter, ... bi dolaşın derim oraları. denim, yani kot kumaşı alıp pantolon yapanlara özellikle bir bakın.
sizin kızmanız gereken şey esnafın zam yapması değil, asıl legal karaborsacılık yapanlar olmalı. deposundaki malı satmayanlara kükreyin bence. cebinde paran ile kapısına gittiğinde sana mal satmayana. dolar yükselsin diye malı bekletene. oysa kur hesaplanır, şu para der, satarsın ama dolar yükseldikçe mal değerlendiği için satmayanlar var.
edit 2: "türkiye'deki esnafın %90'ı da böyle" diye bilgiler de vermeyin allah aşkına. ne zaman elde ettiniz bu istatistiği?