asfalt yerine beton yol yapmak

  • görüyorum ki hala beton yol çok sağlam hiçbişey olmaz niye yapılmadığını anlamadık diyenler var. herhalde uzun ve teknik bir açıklama yapmanın şart olduğu başlıktır.

    işte geliyor:

    asfalt ve beton arasında performans kıyaslaması yapabilmek için önce iki malzemenin mekanik davranışlarını anlamanız gerekir.

    asfaltın ana maddesi olan zift viskoelastiktir ve bu onu yol yapmak için bulunmaz nimet haline getirir.
    1 viskozdur yani ısıtıp akışkan hale getirip dökerek yol yapabilirsiniz.
    2 elastiktir, darbe altında kırılmak yerine esner. aynı zamanda darbe şiddetini de emer.
    3 viskoelastiktir yani ani darbelerde elastik davranırken yükün sürekli olduğu durumlarda viskozdur bir akışkan olarak davranır şekil değiştirir. dümdüz asfaltın kırmızı ışık önlerinde lastik izi şeklinde çökmesi bundandır, tırın ağırlığının birim asfalt yüzeyine anlık basıp kalkması elastik tepki yaratır ama tırın kırmızı ışıkta beklemesi asfaltı akmaya zorlar.
    4 hem malzeme olarak ucuzdur, hem nakliye olarak ucuzdur hem uygulama olarak bedavadan az pahalıdır.
    5 tesiste değil, serme işini yapan makine üzerinde imalatı mümkündür, mozaik pastanın bir değişik halidir aslında asfalt.

    betonun ana maddesi ise taş, kum, çimento ve sudur. ama en önemlisi demirdir.

    1 beton kendi başına bir seramiktir. seramik malzemelerin geneli gibi sert ama aşırı kırılgandır. içine demir girdiğinde kompozit olur.
    2 çok sert olduğu için darbe emmez, dayanım noktası aşıldığında şekil değiştirmez parçalanır. betonu bir arada tutmak için demir kullanmak mecburdur. kullanmazsanız yolunuz 2. kışı göremez.
    3 üstündeki yük betonu kıramıyor ise şeklini de değiştiremez, evet tırlar lastik izi yapamaz ama yolun altındaki toprağın hareketleri de yola şekil veremediği için gün geldiğinde betonu kırar.
    4 demir hariç hammadde maliyetleri ucuzdur ama tüm hammaddelerin nakliyesi maliyetlidir ve uygulama olarak über pahalıdır. buraya geri dönecez.
    5 hammaddelerin bir beton santralinde (mobil de olabilir) biraraya getirilmesi ve döküm alanına nakli gerekir. firesi yüksek ve riskli bir operasyondur beton mikserin içinde donarsa sadece betondan değil komple kamyondan olursunuz.

    şimdi performans kıyaslaması

    a- uygulamaya uygunluk :yol dediğimiz şey sürekli orda duran, yaza, kışa, tuza, güneşe yıllarca direnmesi gereken birşey. beton sıcaklık ve kimyasal direnci olarak asfalttan avantajlı. asfalt ise kendisi de petrokimya ürünü olduğundan üzerindeki lastikle kaynaşma ve yok tutuşu anlamına gelen sürtünme açısından daha avantajlı.
    b- coğrafi şartlara uygunluk: yol sadece sıcağa soğuğa değil, altındaki toprağa ve onun hareketlerine de dayanmalıdır. bu iki malzeme için de zor ama beton için daha zor çünkü şekil değiştirme kabiliyeti yok. yani yolun altyapısı çok daha sağlam olmalı. asfalt daha avantajlı.
    c: geliştirmelere uygunluk: bir yol yıllar içerisinde altından geçecek kablo, su direnajı, hemzemin geçit, ilave kavşak gibi bir çok şeye maruz kalabilir. yani kolay müdahale edilebilmeli. betonu açıp altına bişeyler koyup geri kapatamazsınız. buna çok alışığız bu ülkede değil mi? asfalt bu puanına bonus da alıyor.
    d: bakım maliyetleri: noktasal ve bölgesel hasarlar yine noktasal ve bölgesel onarılabilmeli, onarım mümkün olduğunca kolay olmalı. asfaltı bir varil zift, 5 çuval mıcırı bir kamyonetle gönderip ateş yakıp olay yerinde asfalta çevirip tamir edebileceğiniz bir şey. ama 200 litre beton sipariş edip en yakın beton santralinden 200km uzaklıktaki bir noktada beton tamiri yapamazsınız. asfalta yazdık puanı.

    performans açısından beton yol ancak çok ağır yük kamyonlarının kullandığı rotalarda uygun.

    şimdi de maliyet kıyaslaması

    bir yolun en büyük maliyeti imalatıdır. herhangi bir imalat sürecinin en büyük kalemi ise işçiliktir. - birim mesafedeki işçiliği asfalt için hesaplıyoruz,
    -tasnif edilmiş toprak serilmesi, metresi birkaç saniye.
    -toprağın silindirler ile tesfiyesi ve sıkıştırılması, metresi birkaç dakika.
    - mıcır serilmesi, metresi birkaç saniye.
    -mıcır tesfiyesi, metresi birkaç dakika.
    -asfalt serilmesi metresi birkaç dakika.
    -asfalt sıkıştırma, metresi birkaç dakika
    -2. kat yüzey asfaltı serilmesi birkaç dakika
    -2. kat asfalt sıkıştırma birkaç dakika.

    herşey 1 saatin altında biter her metre için ve proses kontinü(continuous)dür, tüm işlemler koordine şekilde ilerleyerek günde kilometrelerce asfalt en iyi kalite ve mühendislikte atılabilir.

    beton için hesaplarsak,
    -tasnif edilmiş toprak serilmesi aynı süre
    -toprak sıkıştırma aynı süre.
    -mıcır serme aynı süre
    -mıcır sıkıştırma aynı süre
    -kalıp çakma metresi yarım-bir saat arası.
    -kalıba demir hasır sermesi ve bağlama seviyeleme işleminin yapılması, metresi 1-2 saat.
    -beton dökülmesi, metresi yarım saat.
    -betona yüzey tesfiyesi, metresi 1 saat.
    -betonun kuruması, hava şartlarına göre 1-2 gün.
    -kalıp sökülmesi, metresi 1 saat.
    - betonun direnajlanması, metresi yarım saat.

    5 günde atacağınız beton yolun işçiliği ve maliyetiyle kilometrelerce asfalt atılıyor. henüz zeminin hareketli olduğu bölgelerde yapılacak zemin sağlamlama operasyonları yok.

    bu eziyete katlanması mantıklı tek yer tırlar yüzünden ayda bir çöken yollardır.

    başka açıklamaya gerek kalmadı umarım.