bir de bilmiş bilmiş "hitap ederken bayan diyeceksin" gibi anlatmislar. hayır, hitap ederken "hanımefendi" diyeceksiniz. biz "beyefendi bakar mısınız?"yerine "bay, bakar mısınız?" mi diyoruz?
türkçe öğretmeninize selam ederek, dogru kullanım şekillerini bazı cümlelerle kısaca açıklıyorum.
- bayan demirci, sıra sizde.
- bayan şahin, evlenmeyi kabul ediyor musunuz?
- bayan güler beş dakika içinde burada olacak.
yani bay ve bayan smith gibi isim ve soyismin önünde kullanılır.
- hanımefendi bakar mısınız? cüzdanınızı düşürdünüz.
- hanımefendi, tanışabilir miyiz?
- hanımefendi buraya park yapılmaz!
gibi bir kadına hitap ederken hanımefendi kelimesi kullanılır.
- parkta bir kadın çocuğunu gezdiriyordu.
- bir kadın sesi duydum, ağlıyordu.
- şu karşı binada oturan kadın az önce buradan geçti.
gibi bir insanın cinsiyetini belirtirken. yani parkta biri bebek arabası gezdiriyordu. bir kadındı. nasıl bir kadın? kırmızı elbiseli bir kadın.
yani umarim daha açıktır. bayan bakar mısın nedir ya? ne bayması dostum?
ayrıca bu kimsenin egosuyla, şımarıklığıyla falan alakalı da değil, bu dil bilgisiyle ilgili. insanlar sadece size türkçe öğretmeye çalışıyor, düzgün konuşma, diksiyon eğitimi veriyor, üstelik bedavaya! sen hala hakaret ediyorsun. yegane çabamız sen öküz olma, dilini doğru kullan diye.
dipnot: buradaki "kadın" diyememedeki asıl sorun birçok yurdum erkeğindeki kız-kadın ayrımından geliyor. yani iş dönüp dolaşıp aslında maalesef yine kadın cinselliğine dayanıyor da, hadi biz dilbigisi eksikliği diyelim. hadi öyle olsun.
35 bin skeç çektik ama kadın demeyi öğretemedik
-
-
toplumda geleneksel olarak ezilmiş, küçük görülmüş ya da ayrımcılığa uğramış grupların (kadınlar, etnik ve dini azınlıklar, eşcinseller vb.), kendilerini betimlemek için kullanılan kelimeler konusunda hassasiyet göstermesini anlamak lazım. zira dilimize yerleşmiş ve çoğu kez pek de düşünmeden kullandığımız kimi kalıplar toplumdaki eşitsiz güç ilişkilerinin aynasıdır. bu konuda gösterilen hassasiyetler zaman zaman aşırıya kaçabilse de, onları "gereksiz duyar kasmayın" diyerek önemsizleştirmek ancak ve ancak toplumsal ayrıcalıklarının farkında dahi olmayan kimselerin takınabileceği bir tavırdır.
somut olarak "bayan" kelimesinden duyulan rahatsızlığa gelirsek... burda sıkıntı "kadın" kelimesine adeta ayıp bir şeymiş gibi yaklaşmaktan, kadın bir bireyin cinsiyetine gönderme yapılması gereken durumlarda dahi (örneğin en iyi kadın sanatçı ödülünden bahsederken) kadın kelimesinden kaçınmaktan kaynaklanıyor. erkekler olarak kendimize sormamız gereken soru şu: bize bayan kelimesinin kadın kelimesinden daha kibar olduğunu düşündürten nedir? neden erkek demekten gocunmuyoruz da kadın dememek için kırk takla atıyoruz?
ekleme: tanımadığımız bir kadına hitap etmek ihtiyacı duyarsak "hanımefendi" sözcüğünü kullanabiliriz.