öncelikle şunu belirtmek gerekir ki bu oran ortalığı yakacak, ülke yandı bitti batıyoruz denilecek bir şeye sebep olmadı ve olmayacak. olsaydı dolar kurunda, cds seviyesinde ve diğer göstergelerde çok ani değişiklikler görülmesi beklenirdi.
bu olayın türk bankaları ve hanehalkına etkisi sınırlı, çünkü bu oranlar türkiye dışı piyasada geçerli. bu oranları alan bankalar da yurtdışı bankalar, dolayısıyla bu faizi verecek, bu faize katlanacak olanlar da onlar.
olayı tam anlatabilmek için değinilmesi gereken bir nokta swap işlemleri. türk bankalarının döviz mevduata ulaşımı kısıtlıyken bankalarımız gider elindeki tlyi yurtdışına satar, karşılığında da dolar alırdı. bu dolarları da içeride müşterilerine kredi olarak kullandırırdı. ancak merkez bankasının ağustos volatilitesi sonra attığı adımlar sonucu swap işlemleri göreceli olarak kısıtlandı ve işlem hacmi azaldı.
swap işlemlerini açıkladıktan sonra aslında bu olayın tetiklendiği cuma gününü açıklamakta fayda var. cuma günü yabancı bankalar, gerek merkez bankası net dolar rezervi düşüklüğü haberi gerekse de golan tepelerinin abd tarafından israil toprağı sayılacak olması sebebiyle çıkabilecek olan yeni bir abd-türkiye gergiliği sebebiyle ellerindeki tlyi sattılar ve bu da tlnin dolar karşısında değer kaybetmesine yol açtı.
kabaca şunu diyebiliriz: londradaki bankalar cuma günü ellerindeki tl portföyünü satıp dolara döndüler. ancak bu bankaların gerek başka türk bankalarına olan tl ödeme yükümlülükleri, gerekse de türkiyedeki riskleri göz önüne alarak daha önceden gerçekleştirdikleri swap işlemlerini iptal etmek istemeleri (swapı anlatırken bahsetmiştik, yabancı bankalar tl alıp türk bankalara dolar veriyordu) sebebiyle türk bankalarına tl ödeme yapma gereklilikleri sebebiyle tl fonlamaya ihtiyaç duydular. ancak tcmbnin sabah almış olduğu kararlarla tl likiditesi kısıtlanmıştı ve likidite eskisi kadar bol değildi. nadir bir durum oldu ve türk lirası bir anda değerlendi, çünkü bir çok banka eski swapları geri döndürmek için tl ye ihtiyaç duyuyor ama piyasada ise bol miktarda tl bulunmuyordu. yüksek talep karşısında tl bulabilmek adına tlye ödeyecekleri faizi arttırdılar ve bu işlemleri türk bankaları ile yaptılar.
ancak türk bankaları tüm ihtiyacı karşılayacak kadar fonlama veremiyorlar.
dolayısıyla londrada tlye ihtiyaç arttıkça tlyi almak için ödenmesi gereken faiz de artıyor. londra bankaları yana yakıla tl arıyorlar.
kısa vade için dolar kurunu düşürme yönünde olumlu gözükse de, uzun vadede yabancı yatırımcıyı ülkemize küstürebilecek bir durumdur.
edit:imla