2015 tmo buğday alım fiyatı skandalı

  • rezalet deyip basitleştirmek istmediğim olay. kısadan anlatacağım.

    ne kadar?
    skandala söz konusu olan rakam: 14.478.000 lira (ondörtmilyondörtyüzyetmişsekizbin türk lirası)

    kim?
    mağdur: ülkenin buğday üreten çiftçileri.
    mağduriyeti yaratanlar: toprak mahsülleri ofisi + hükümet.

    nasıl?

    tmo nedir, müdehale alım fiyatı nedir, fiyat açıklaması nedir gibi konular hakkında bilgi almak isteyenler için bilgilendirme niteliğinde (bkz: #50635030)

    buğday ile ilgili geçen yıl yapılan yanlış ve yanlı politikalarından dolayı tepki çeken akp hükümeti, tek başına iktidara gelememe, artı erken seçim ihtimali ile oluşan baskı nedeni ile bu yıl, buğday için müdehale alım (taban) fiyatı açıkladı.

    fiyat, 1 ton buğday için 862 lira. (kilogram fiyatı 86.2 kuruş)

    ilgili ağızlardan açıklamalar:

    başbakan yardımcısı ve hükümet sözcüsü bülent arınç'ın açıklaması

    gıda tarım ve hayvancılık bakanı mehdi eker'in açıklaması

    tmo'nun fiyat açıklaması

    tmo fiyatlandırma baremleri

    hepsi aynı şeyi söylüyor. açıklamalara göre buğday için taban fiyat 862 tl/ton + kaliteli buğdaya %7'ye kadar ilave fark verilecek. bu ilave fark, desteklerle birlikte 127 liraya ulaşıyor ve toplam fiyat 989 liraya çıkıyor!

    fiyat, maliyet açısından iyi olmasa da, mevcut hükümetin şu ana kadar açıkladığı (açıklamak zorunda kaldığı) hemen hemen en iyi fiyatı. çiftçi umutlandı hali ile.

    peki gerçek?

    şu ana kadar tmo'ya 3 kez ürün teslim ettim. ürünler, istenilen baremleri karşılamakla kalmayıp, artı olarak %3 ile 5 arasında ilave fiyat verilmesi gereken birinci sınıf, kaliteli ürünlerdi. lakin hiçbir ürün, (ilaveleri ile birlikte) taban fiyat olan 862 liraya (yani taban fiyata dahi) ulaşmadı, ulaştırılmadı.

    ürünleri tahlil eden eksper ile konuşarak nedenini sorduğumda, "fiyatları biz belirlemiyoruz, merkez'den belirleniyor" açıklaması geldi. aklıma yatmadı keza ürün fiyatları ilgili eksperde belirleniyordu. kafama takılan bu durumun peşini bırakmadım. fiyatlandırma ve analiz raporlarını inceledim. ve aleni olarak fiyatın düşük tutulduğunu gördüm.

    eksper ile yaptığım ikinci görüşmede, kanuni itirazda bulunacağımı, bilmem gereken birşey var ise, şimdi söylemesi gerektiğini beyan ettim. nitekim benim malımın fiyatı (açıklanana göre) 895 lira olması gerekirken, 858 lira fiyat verilmişti. arada olan ve benim cebimden alınan ton başına 37 lirayı kim iç ediyor?

    durumun ciddiyetini anlayan eksper, durumu tüm çıplaklığı ile açıkladı.

    ürünlerin hesaplanmasında kullanılacak fiyatın, hükümetin bin bir reklam yaparak kasıla kasıla (çok iyi diye) açıkladığı 862 lira değil, 840 lira olarak uygulandığı gerçeği ortaya çıktı. elimde bulunan teslim fişlerini 840 lira üzerinden hesapladığımda, eksperin beyanının doğru olduğunu anladım.

    konu üzerine ne yapabilirim diye araştırırken, mevcut haksızlığa uğrayan kişinin sadece ben olmadığımı anladım. ülke genelinde durumu farkeden bir çok çiftçi, ton başına 21 lira olan otomatik bir kesintinin olduğunuzdan bahsediyorlar ve isyan ediyorlardı.

    olay tam olarak ortaya çıktığında, tmo'ya mal teslim etmiş tüm çiftçilerde durumun aynı olduğu anlaşıldı.

    kısaca göz göre göre ülkede yaşayan tüm çiftçiler kaldırılıyordu. 1-2 kişi değil. ülkenin tüm çiftçileri.

    tabi olay bu kadar ile kalmamış. kaliteli mahsüle verilmesi gereken %7'lik fiyat farkı da en az %50 oranında tırpanlanmış. teknik detaylara girip başınızı ağrıtmak istemem. lakin en kaba hesap ile ton başına en az 8-10 liralık da bir vurgun da burada meydana gelmekte.

    özet, çiftçinin yetiştirdiği her 1 ton buğday için en az 28, en çok 41 liralık bir vurgun gerçekleşmekte.

    tmo bu yıl 570.087 ton bupday alacak. ortaya çıkan tablo, en iyimser rakamla 14.5 milyon liranın, çiftçinin cebinden cımbızlanacağı. en kötü rakamı hesaplamak istemedim.

    taraflar ne yapıyor?

    çiftçiler: durumun farkında değil. farkında olan da ne yapacağını bilmiyor.
    hükümet: bir yandan verilen fiyatı kalem oyunları ile aşağı çekerken, diğer yandan iyi fiyat verdik diye reklam yapıyor.
    tmo: vaziyeti çaktırmamaya çalışıyor. ülkedeki tüm eksperlere "fiyatları merkez belirliyor" cümlesi ezberletilmiş. hepsi ketum.
    ziraat odaları birliği: gaflet ve dalalet içinde uyuyor.
    ülke tarımı: bok içinde

    ***

    sözlükte bildiğim kadarı ile iyi hukukçular var. ne yapılır, ne edilir bilmiyoruz. telaffuz edilen rakam büyük ve bu haksızlığa dur diyecek avukata ekmek çıkar. en az 14.5 milyon lira.

    not 1: ürün teslim fişlerini, üzerinde kişisel bilgiler bulunduğundan entry'a dahil etmedim. ısteyene gönderilir.

    not 2: bu kesintinin üzerine, hammaliye, banka kesintisi, bilmem ne gideri, şuna-buna katkı payı adı altında ikinci bir kesinti uygulanıyor. yani verilen rakam zaten net ele geçecek rakamlar değil. tekrar kırpılacak. lakin ikinci kesinti kitabına uydurulduğu ve çok uzun zamandan beri uygulandığı için artık yalama olduk. alıştık yani, acıtmıyor. kısaca isyan ona değil. sorun, bu yıl başlanan ve göz göre göre yapılan aleni haksız vurgun.

    not 3: şu an tarladayım. akşama ilk işim, elimdeki ürün teslim fişlerini mesaja eklemek olacak.

    akşam editi: ilgilenenler için resmi kanıt. tmo'dan alınmış imzalı teslimat ve analiz fişi

    not: resmi kanıt dediğime bakıp zor bulunan birşey sanmayın. ülkedeki hemen her çiftçinin elinde bol miktarda örneği var.

    analiz fişi ile ilgili özet bilgilendirme:

    buğdayın türü: 1270 kodlu anadolu kırmızı sert buğday (1. sınıf)
    buğday cinsi: tekirdağ (862 lira taban fiyatı verilen cins. yukarıdaki alım bareleri linkinde görülebilir)
    proteyin: %13 (yüksek olduğu için %1.5'lik ilave fiyat)
    rutubet: %11.6 (düşük olduğu için %1 daha ilave fiyat)
    yabancı madde: %1.3 (%1'in üzerinde olduğu için %0,30'luk kesinti)

    sonuç:
    fişte belirtilen buğday, kalitesinden ötürü %2.2'lik ilave fiyat artışı almış ve fiyatı 0,858 tl/kg ulaşmış!

    dikkat! taban fiyatı 862 lira olan ürünün ilaveli fiyatı, 858 liraya ulaşmış!

    olması gereken 880 lira. kayıp 22 lira.

    abra kadabra!

    (daha bariz örnek)

    örnek analiz fişi 2

    bu buğday yukarıdaki ile atnı tür ve cinste. (1270 kodlu tekirdağ cinsi kırmızı sert buğday)

    verilen fiyat artışı: %0.3
    ve bu fiyat artışından sonra verilen fiyat: 0,842 tl/kg!

    taban fiyatı tonu 862 lira olan buğdayın ilaveleri ekli haldeki toplam fiyatı 842.5 lira!

    ton başına en az 20 lira yok. şu an biryerlerde birikiyor ama nerede bilmiyoruz. tek bildiğimiz olması gereken yerde değil.

    tekrar ediyorum. ülkede tmo tarafından alınmış tüm buğdaylarda bu uygulama yapılıyor. rakamı siz hesaplayın.

    not: istediğiniz kadar kesinti yapılmış tmo fişi paylaşabilirim. limitte sıkıntı yok. hepsinde tırpan mevcut.

    ekleme:

    çiftçinin tek gelir zamanı olan harmanda yine güzel oyunlar oynamakta.

    bazı arkadaşlar "tmo sadece 500.000 ton mu buğday alacak?" diye sormuşlar. haklılar. ülkede bu yıl üretilen buğday 22.5 milyon ton. yani tmo'nun alacağı buğday, ülkede üretilenin %4.5'i civarında.

    kısaca çiftçilerin sadece evrakları tam, limitleri yeterli olan %5'lik kesimi tmo'ya mal verebilecek. tüm yaygara da bunun için. yani yukarıdaki anlatılan haksızlığa uğraydıysanız, o çok şanslı %5'lik kesimin içindesiniz demektir. zaten çiftçilerin de bu vurguna ses çıkartmama sebebi bu. ölümü gördüler çünkü. hastalığa dünden razılar.

    ülkede düzen öyle bir hale geldi ki, sömürülebildiğinize seviniyor, sömürülebilmek için gönüllü oluyorsunuz.

    peki geri kalan %95 ne yapacak?

    ayvayı yiyecek.

    şöyle ki, bugün 2 tane tüccarı arayıp fiyat sordum. verilen fiyatlar 680 tl/ton ve 690 tl ton. geçtim dünya borsalarını, net olarak maliyetin altında.

    peki neden böyle? cevap basit. ımam-cemaat ilişkisi. tmo bunu, yani ilk mesajdakini yapıyorsa, cemaat neler yapmaz.

    olayın bir de diğer yönü var. tüccar akıllıca davranıyor. "tmo nasıl olsa ülkedeki malın çok çok %5'ini alacak. geri kalan %95 hapırsa da, köpürse de kucağımıza oturacak" hesabında. haklılar da. borcu olan adam, 1 kuruş da verilse o malı satmak, sattığı ile borcunu ödeyip evine ekmek götürmek zorunda.

    hani satrançta "açmazda kalmak" deyimi var ya. işte o. şahı vermemek içim veziri feda ediyor.

    peki çiftçinin suçu ne?

    sadece üretmek. ülkenin ihtiyacı olan 18 milyon tonun üzerinde (22.5 milyon ton) buğday ürettiği için hep bu muamele. 10 milyon ton üretseydi, kral oydu şimdi.

    yemeye ekmek bulamayacaksınız ya, ben çocuklara acıyorum.