15 ekim 2015 asırlık soykırım iftirasının çökmesi

  • perinçek-isviçre davası kronolojisini şurada ele aldım: (bkz: #55539298)

    özetlemek gerekirse: doğu perinçek 2005'te isviçre'de "'ermeni soykırımı' uluslararası, tarihsel ve emperyalist bir yalandır. biz ermenilere soykırım yapmadık, 1. dünya savaşı sırasında emperyalist güçlere karşı vatanımızı savunduk" minvalinde açıklamalarda bulundu. bunun üzerine, isviçre mahkemelerince ırk ayrımcılığı suçundan ötürü hapis ve para cezasına çarptırıldı.

    perinçek isviçre'de iç hukuk yollarını tükettikten sonra 2008'de olayı avrupa insan hakları mahkemesine (aihm) taşıdı. kendisi ergenekon davası yüzünden silivri'de yatarken, dosyası da aihm masasında sırasını bekledi.

    2013'te davayı görüşen aihm 2. dairesi, doğu perinçek'in ifade özgürlüğünün isviçre tarafından ihlal edildiğine karar verdi. isviçre bu kararı temyiz için büyük daireye taşıdı ve ocak 2015'te yapılan duruşmanın ardından, bugün karar açıklandı.

    büyük daire, kararını 2. dairesinin perinçek lehindeki kararının (bkz: #55539339) paralelinde verdi.

    orijinal karar metni:
    http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-158235 (ingilizce)
    http://hudoc.echr.coe.int/fre?i=001-158216 (fransızca)

    kararda özetle şunlar var:

    aihm büyük dairesi ifade özgürlüğünün, demokratik bir toplumun temellerinden olduğunu belirtmiş ve bunun inciten, şok eden veya kaygılandıran ifadeler için de geçerli olduğunu söylemiş.

    konunun tartışılmasının kamu yararı taşıdığına hükmederek, doğu perinçek'in açıklamalarının tarihsel, hukuksal ve siyasal içerikli olduğunu söylemiş.

    doğu perinçek'in ermenilere karşı ırkçı saiklerle hareket etmediğini belirten mahkeme, perinçek'in sözleriyle ermeni halkını hedef almadığını, türkiye'yi parçalamak isteyen emperyalist güçlere saldırdığını ifade etmiş.
    sonuç olarak, aihm büyük dairesi, isviçre ulusal makamlarının kısıtlı takdir haklarını aşarak doğu perinçek'in ifade özgürlüğünü ihlal ettiklerini saptamış.

    ama sanıldığının aksine, bunun yalnızca bir ifade özgürlüğü davası sonucundan ibaret olduğunu söylemek güç.
    mahkeme, 1915 olaylarının soykırım olup olmadığı topuna girmemiş. ancak 1915 olaylarının, yahudi soykırımından nitelik ve etki bakımından farklı olduğuna karar vermiş. ayrıca, konunun tartışılmasında kamu yararı tespit etmiş. bu durumlar, "holocaust denial" (yahudi soykırımı inkarcılığı) benzeri bir suç kategorisinin 1915 olayları nazarında yaratılması girişimlerinin önünü kesmiş oluyor.

    oysa isviçre'nin çıkardığı yasa ve diğer bazı ülkelerin çıkardığı benzeri yasalar, soykırım iddialarını reddetmenin suç olduğu bir ortam yaratıyordu. yani "soykırım" gibi bir insanlık suçuyla yaftalanıyorsunuz ama siz aksi yönde fikir beyan edemiyorsunuz, savunma dahi yapamıyorsunuz. bu, tabiricaizse bir iftiradır. bu yasakçı, peşin hükümlü ve yaftalayıcı tavrın avrupa insan hakları mahkemesince mahkum edilmesi de iftiranın çöküşü olmuş oldu.

    mahkemenin verdiği kararda olayları tanımlarken tırnak işareti kullanmadan onlarca kez the events of 1915 (1915 olayları) ifadesini kullanması oldukça önemli. bu, türkiye'nin tezinde yer alan 1915 olayları ifadesini aihm'in görece tarafsız, geçerli ve makul kabul ettiğini gösterir. öte yandan 1915 olayları ifadesinin kullanılması, olayların ucunu 1923'e kadar uzatmaya çalışanların elini zayıflatması açısından da önemlidir.

    işin ilginç yanı, aihm ergenekon davası ile ilgili de bir tutum almış. davaya isviçre lehinde türkiye'den müdahil olan insan hakları derneği ve hakikat adalet hafıza merkezi'nin mahkemeye sunduğu ergenekon iddianamesini değerlendirmeye almamış. bunların seçmece alıntılar olduğunu ve daha da önemlisi, dosyanın yargıtay'da olduğuna ve yapılan yargılamanın adil olmadığına dair şikayetlere vurgu yapmış.

    not: kararın mahkemece açıklanmasının ardından, konunun güncelliği hasebiyle ve yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermemek için entry sayısız kez edit'lenmiştir.